Mark Zuckerberg đổi hướng khi Trung Quốc đang vượt Mỹ về AI mã nguồn mở
Những quan điểm mới nhất của Mark Zuckerberg về trí tuệ nhân tạo (AI) đánh dấu bước lùi so với một năm trước, khi ông đăng bài luận có tiêu đề “AI mã nguồn mở là con đường phía trước”.
Meta Platforms, công ty từng ủng hộ mạnh mẽ AI mã nguồn mở thông qua dòng mô hình Llama, nay cho biết sẽ thận trọng hơn khi đi theo con đường này. Điều đó trái ngược với xu hướng tiếp nhận mạnh mẽ ở Trung Quốc với mô hình AI mã nguồn mở.
Theo Andrew Ng - nhà khoa học máy tính người Mỹ nổi tiếng với những đóng góp trong lĩnh vực AI và học sâu, Trung Quốc có lẽ đã tìm ra con đường để “vượt Mỹ trong lĩnh vực AI” nhờ đà phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái AI mã nguồn mở tại nước này.
Andrew Ng, giáo sư trợ giảng tại khoa Khoa học Máy tính của Đại học Stanford (Mỹ), đã ca ngợi hệ sinh thái AI mã nguồn mở của Trung Quốc, nơi các công ty cạnh tranh khốc liệt trong “cuộc đấu tranh sinh tồn theo thuyết Darwin” nhằm phát triển các mô hình nền tảng.
“Cuộc đấu tranh sinh tồn theo thuyết Darwin” ám chỉ môi trường cạnh tranh khốc liệt, nơi chỉ những cá thể hoặc tổ chức mạnh nhất, thích nghi tốt nhất mới có thể tồn tại và phát triển, còn những cá thể yếu hơn sẽ bị đào thải. Cụm từ này lấy cảm hứng từ thuyết chọn lọc tự nhiên của Charles Darwin, trong đó "sự sống còn của kẻ thích nghi tốt nhất" là yếu tố quyết định.
Trong ngữ cảnh bài viết, cụm từ trên được dùng để mô tả sự cạnh tranh khốc liệt giữa các hãng công nghệ Trung Quốc về phát triển các mô hình AI nền tảng, khi mỗi hãng buộc phải liên tục đổi mới và mạnh mẽ hơn để không bị bỏ lại phía sau hoặc loại khỏi cuộc chơi.
Andrew Ng chỉ ra rằng các mô hình AI độc quyền hàng đầu thế giới vẫn đến từ các phòng thí nghiệm tiên phong của Mỹ, còn các mô hình mã nguồn mở hàng đầu chủ yếu ở Trung Quốc, theo bài đăng trên DeepLearning.AI – nền tảng giáo dục do ông đồng sáng lập.
Các công ty Trung Quốc gần đây liên tục phát hành mô hình AI mã nguồn mở. Trong tuần qua, gã khổng lồ công nghệ Alibaba và công ty khởi nghiệp Zhipu AI đã trình làng mô hình AI tạo video và suy luận mới nhất của họ.
Alibaba cho biết Wan 2.2 của hãng là “mô hình AI tạo video mã nguồn mở đầu tiên trong ngành tích hợp kiến trúc Mixture-of-Experts (MoE hay tổ hợp các chuyên gia)”, giúp người dùng thỏa sức sáng tạo ở cấp độ điện ảnh.
MoE là phương pháp học máy phân chia một mô hình AI thành các mạng con riêng biệt, hay còn gọi là các expert (chuyên gia), mỗi expert tập trung vào một tập hợp con dữ liệu đầu vào, để cùng nhau thực hiện nhiệm vụ. Cách tiếp cận này được cho giúp giảm đáng kể chi phí tính toán trong quá trình tiền huấn luyện mô hình AI và tăng tốc độ xử lý ở giai đoạn suy luận.
Trong khi đó, Zhipu AI tự tin tuyên bố GLM-4.5 của mình là “mô hình MoE mã nguồn mở tiên tiến nhất Trung Quốc”, khi đạt vị trí thứ ba toàn cầu và dẫn đầu cả về nhóm mô hình nội địa lẫn mã nguồn mở, xét theo điểm trung bình trên 12 bộ chỉ số đánh giá đại diện.
“Thận trọng chọn những gì sẽ công khai mã nguồn”
Andrew Ng cho rằng cách tiếp cận kín đáo hơn của các phòng thí nghiệm Mỹ trong việc phát triển mô hình nền tảng, gồm cả việc tuyển dụng nhân tài bằng các khoản lương thưởng cao ngất ngưởng, khiến kiến thức trong ngành lan tỏa chậm chạp và với chi phí rất cao.
Bình luận của Andrew Ng được đưa ra đúng lúc Mark Zuckerberg (Giám đốc điều hành Meta Platforms) cho biết công ty sẽ trở nên ít công khai mã nguồn hơn so với trước đây, viện dẫn lý do lo ngại về bảo mật khi công nghệ AI đang phát triển nhanh chóng.
“Chúng ta sẽ cần phải nghiêm ngặt trong việc giảm thiểu các rủi ro liên quan đến an toàn AI và thận trọng lựa chọn những gì sẽ công khai mã nguồn”, tỷ phú 40 tuổi người Mỹ viết trong một bài đăng trên trang web của Meta Platforms.
Việc thay đổi quan điểm về AI là một bước thụt lùi so với suy nghĩ của Mark Zuckerberg một năm trước, khi ông đăng bài luận “AI mã nguồn mở là con đường phía trước”. Thời điểm đó, Llama của Meta Platforms là mô hình AI mã nguồn mở tiên tiến và phổ biến nhất thế giới. Song kể từ đó, các mô hình AI mã nguồn mở của Trung Quốc đã nhanh chóng bắt kịp và vượt Llama, đặc biệt là sau khi công ty khởi nghiệp DeepSeek gây tiếng vang toàn cầu với V3 và R1. Đây là hai mô hình AI mã nguồn mở có hiệu suất cao ngang ngửa các sản phẩm Mỹ như của OpenAI và Google nhưng được đào tạo với chi phí thấp hơn rất nhiều.
Sau khi dòng mô hình Llama 4 trình làng hồi tháng 4 gây thất vọng, Meta Platforms cùng Mark Zuckerberg đã tích cực tuyển dụng nhân tài AI cho bộ phận Superintelligence Labs. Công ty mẹ Facebook đưa ra các gói lương thưởng khổng lồ để chiêu mộ thành công nhiều chuyên gia AI hàng đầu khắp Thung lũng Silicon, từ cả Apple, OpenAI, Google và Anthropic.
Mark Zuckerberg cho biết Meta Platforms sẽ khác biệt so với các công ty AI khác vì đặt mục tiêu mang lại “siêu trí tuệ cá nhân cho mọi người” – trọng tâm của Superintelligence Labs.
Trong khi đó, OpenAI được kỳ vọng sẽ ra mắt GPT-5 vào tháng 8 này. GPT-5 có thể sẽ là mô hình AI mạnh mẽ nhất thế giới.
Trong một tập mới đây của podcast This Past Weekend with Theo Von, Sam Altman (Giám đốc điều hành OpenAI) mô tả trải nghiệm thử nghiệm GPT-5 với giọng điệu căng thẳng.
Sam Altman nói rằng GPT-5 “hoạt động rất nhanh” khi kể lại những khoảnh khắc khiến ông cảm thấy rất lo sợ. Dù thúc đẩy việc phát triển GPT-5, doanh nhân 40 tuổi người Mỹ tuyên bố rằng trong một số phiên thử nghiệm, ông đã nhìn vào GPT-5 và so sánh mô hình AI thế hệ mới này với dự án Manhattan.
Manhattan là dự án nghiên cứu và phát triển tuyệt mật được Mỹ tiến hành trong Thế chiến II, với sự hỗ trợ của Anh và Canada. Mục tiêu chính của dự án là chế tạo bom nguyên tử đầu tiên trước khi Đức Quốc xã có thể kịp phát triển loại vũ khí này.
Dự án kéo dài từ năm 1942 đến 1946, quy tụ hàng ngàn nhà khoa học, kỹ sư và công nhân tại hơn 30 địa điểm khác nhau trên khắp Mỹ, Anh và Canada. Đây là một nỗ lực khoa học và công nghiệp khổng lồ, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa quân đội, khoa học và công nghiệp.
8/10 mô hình AI mã nguồn mở phổ biến nhất của Trung Quốc
Theo bảng xếp hạng trên Hugging Face (nền tảng AI mã nguồn mở lớn nhất thế giới), 8 trong số 10 mô hình phổ biến nhất được phát triển bởi các công ty Trung Quốc, gồm cả startup như Zhipu AI và Moonshot AI cũng như hãng công nghệ lớn như Tencent Holdings và Alibaba.
Jeffrey Ding, trợ lý giáo sư ngành Khoa học Chính trị tại Đại học George Washington (Mỹ), nhận xét rằng tuyên bố mới nhất của Mark Zuckerberg “sẽ có ý nghĩa hơn nếu được đưa ra vào thời điểm các mô hình mã nguồn mở Llama còn đang dẫn đầu thay vì hiện tại, khi chúng đã tụt lại phía sau so với trình độ tiên tiến nhất”.
“Bạo chi kiểu Meta Platforms và OpenAI không phải là công thức chiến thắng”
Các công ty Mỹ và Trung Quốc đang đổ hàng tỉ USD để phát triển một công nghệ có tiềm năng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, về dài hạn sẽ làm thay đổi cán cân quyền lực địa chính trị. Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây đã ký các lệnh hành pháp như một lời kêu gọi hành động, nhằm đảm bảo những công ty như OpenAI và Google bảo vệ vị thế dẫn đầu của nước này trong kỷ nguyên hậu ChatGPT.
Wang Jian, nhà sáng lập Alibaba Cloud – đơn vị điện toán đám mây của Alibaba, không bình luận trực tiếp về cuộc cạnh tranh toàn cầu đó, song ông có những lời nhận xét rõ ràng về cách các công ty như OpenAI hay Meta Platforms đã bạo chi vào lĩnh vực AI, kể cả việc chiêu mộ các kỹ sư tài năng với mức lương ngang siêu sao thể thao.
“Những gì đang diễn ra ở Thung lũng Silicon không phải là công thức chiến thắng. Điều cốt lõi thật sự là đổi mới. Ở giai đoạn đầu của đổi mới, tôi không nghĩ nhân tài là vấn đề lớn, vì điều bạn cần chỉ là người phù hợp, chứ không nhất thiết phải là người đắt giá”, Wang Jian chia sẻ trên với kênh Bloomberg Television.
Wang Jian, chuyên gia khoa học máy tính từng gây dựng danh tiếng tại Microsoft Research Asia trước khi gia nhập Alibaba, rất hiểu tầm quan trọng của tư duy đột phá. Microsoft Research Asia là trung tâm nghiên cứu hàng đầu của Microsoft tại khu vực châu Á, một trong những viện nghiên cứu AI và khoa học máy tính nổi bật nhất thế giới.