Tín chỉ carbon hôm nay (1.8): Ngành khai thác gỗ có thể 'cộng sinh' với tín chỉ carbon
Trong bài trước, chúng ta đã nói về sự cạnh tranh quyết liệt giữa ngành khai thác gỗ và ngành kinh doanh tín chỉ carbon tại Mỹ. Tuy nhiên, thế giới hiện nay không chỉ có cạnh tranh mà còn có hợp tác và hai ngành liên quan đến rừng tưởng như khó có thể dung hòa vẫn có thể sống chung.
Kỳ trước: Tín chỉ carbon hôm nay (31/7): Ngành kinh doanh tín chỉ carbon bị cạnh tranh bởi khai thác gỗ
Tín chỉ carbon: Biến đối đầu thành hợp tác
Trên lý thuyết, ngành tín chỉ carbon và ngành khai thác gỗ dường như đứng ở hai cực đối lập. Một bên tập trung vào việc bảo tồn và tích trữ carbon trong rừng; bên kia lại cần khai thác gỗ để duy trì hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, thực tế cho thấy ranh giới này không hoàn toàn rõ ràng như nhiều người nghĩ.
Điều này đặc biệt quan trọng khi xét đến tác động kinh tế - xã hội. Khi khối lượng khai thác gỗ sụt giảm theo vùng, các nền kinh tế địa phương - nhất là vùng nông thôn phụ thuộc vào ngành này - cũng suy yếu. Đó là điều các khu vực gỗ đã từng trải qua trong cuộc suy thoái 2008 và sau đó là đại dịch, khiến hàng loạt nhà máy xẻ gỗ phải đóng cửa.
Tuy nhiên, một số công ty đã chứng minh rằng hai ngành này hoàn toàn có thể cùng tồn tại và thậm chí hỗ trợ lẫn nhau. Công ty Aurora Sustainable Lands tại New York là một ví dụ điển hình. Kể từ năm 2022, họ đã mua 1,7 triệu mẫu rừng tại ít nhất 14 bang và tự nhận là "chủ sở hữu rừng tư nhân lớn nhất hoàn toàn dành cho mục tiêu giảm thiểu khí hậu".
Mô hình kinh doanh của Aurora cho thấy sự cân bằng tinh tế giữa hai ngành: 80% doanh thu hàng năm đến từ bán tín chỉ carbon, phần còn lại đến từ việc khai thác gỗ theo chu kỳ kéo dài. Năm 2023, họ bán được 100 triệu USD tín chỉ carbon và kỳ vọng đạt 150 triệu USD/năm trong tương lai.
Tương tự, Chestnut Carbon đã cam kết đến năm 2030 sẽ mua và tái trồng rừng trên 500.000 mẫu đất tự nhiên, thể hiện tầm nhìn dài hạn trong việc kết hợp bảo tồn và phát triển kinh tế.
Rừng đủ chỗ cho tất cả nếu biết bảo tồn
Con số mà các chuyên gia đưa ra về giá trị rừng trên toàn cầu thực sự ấn tượng: khoảng 150.000 tỉ USD - cao hơn cả các thị trường chứng khoán thế giới - biến rừng thành một trong những tài sản giá trị nhất hành tinh. Và theo những người ủng hộ chương trình tín chỉ carbon, con số này mới chỉ là bề nổi.
Một phân tích năm 2020 của Boston Consulting Group đã đưa ra kết luận đầy hy vọng: nếu kết hợp với hoạt động khai thác gỗ bền vững, các dự án thiên nhiên có thể làm tăng giá trị ròng trong 30 năm của rừng thêm tới 50%. Điều này có nghĩa là thay vì cạnh tranh, hai ngành có thể tạo ra một hiệu ứng cộng hưởng, mang lại lợi ích cao hơn cho cả hai.
Các nhà phân tích như Russell cho rằng vẫn có "đất sống cho cả hai" ngành công nghiệp. "Thế giới đủ rộng cho cả ngành gỗ và thị trường vốn tự nhiên," ông khẳng định. Ông dự đoán các công ty gỗ "thông minh" cuối cùng sẽ đầu tư vào thị trường lưu trữ carbon.
Theo quan điểm này, các công ty gỗ Mỹ sẽ vẫn tập trung vào sản phẩm gỗ, nhưng "những ai thực sự thành công có thể thêm nguồn thu từ carbon như một mục trên báo cáo tài chính của mình." Đây không phải là sự thay thế mà là sự bổ sung, tạo ra một mô hình kinh doanh đa dạng và bền vững hơn.
Bài học cho Việt Nam: Cơ hội trong thách thức
Đối với Việt Nam - một quốc gia có diện tích rừng đáng kể và ngành công nghiệp gỗ phát triển mạnh - câu chuyện về sự hợp tác giữa tín chỉ carbon và khai thác gỗ mang đến những bài học quan trọng.
Thứ nhất, Việt Nam có thể học hỏi mô hình của Aurora Sustainable Lands để phát triển một ngành công nghiệp rừng đa dạng. Thay vì chỉ tập trung vào khai thác gỗ truyền thống, các doanh nghiệp Việt Nam có thể tìm cách đẩy mạnh kết hợp với các chương trình carbon để tạo ra nguồn thu bổ sung.
Thứ hai, với cam kết Net Zero vào năm 2050, Việt Nam đang tích cực tham gia vào thị trường carbon quốc tế. Việc phát triển các dự án REDD+ (Reducing Emissions from Deforestation and forest Degradation) có thể tạo ra cơ hội cho ngành gỗ Việt Nam chuyển đổi sang mô hình bền vững hơn.
Thứ ba, kinh nghiệm quốc tế cho thấy việc kết hợp khai thác gỗ bền vững với bảo tồn carbon không chỉ có thể thực hiện mà còn mang lại hiệu quả kinh tế cao. Điều này đặc biệt phù hợp với Việt Nam, nơi có nhu cầu cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.
Thứ tư, Việt Nam có thể tận dụng lợi thế về diện tích rừng trồng lớn để phát triển cả hai thị trường. Rừng trồng không chỉ cung cấp nguyên liệu gỗ mà còn có thể tham gia vào các chương trình carbon, tạo ra mô hình kinh tế tuần hoàn.
Hợp tác giữa ngành tín chỉ carbon và ngành khai thác gỗ không chỉ là một xu hướng tạm thời mà có thể là tương lai của toàn bộ ngành công nghiệp rừng. Với sự gia tăng của áp lực biến đổi khí hậu và nhu cầu về các giải pháp bền vững, việc tìm ra cách thức để hai ngành này cùng tồn tại và phát triển sẽ quyết định không chỉ tương lai của chúng mà còn của hành tinh chúng ta.
Tuy nhiên, việc kết hợp hai ngành này không phải không có thách thức. Cần có sự quản lý chặt chẽ để đảm bảo rằng các dự án carbon thực sự mang lại lợi ích môi trường, đồng thời không làm ảnh hưởng đến sinh kế của các cộng đồng địa phương phụ thuộc vào ngành gỗ.
Đối với Việt Nam, đây là cơ hội để trở thành một trong những quốc gia tiên phong trong việc phát triển mô hình kinh tế rừng bền vững, kết hợp giữa bảo tồn và phát triển, giữa trách nhiệm môi trường và lợi ích kinh tế.
Thành công trong việc này không chỉ mang lại lợi ích cho quốc gia mà còn đóng góp vào nỗ lực chung của nhân loại trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.