Tuyển sinh: Sự lựa chọn nào cho thí sinh đại học trước ngành hot?

Không chỉ các em học sinh sẽ dễ dàng bị cuốn theo tâm lý đám đông hướng về những ngành hot như công nghệ thông tin, bán dẫn, truyền thông số, trí tuệ nhân tạo…, ngay cả các phụ huynh cũng dễ bị cuốn theo xu hướng này.

Điều này cũng dễ hiểu vì trong thời kỳ chuyển mình, Việt Nam đã xác định các ngành kể trên là trụ cột của nền kinh tế. Từ đó, nhu cầu và mức đãi ngộ rất cao.

Chẳng hạn trong ngành bán dẫn, Việt Nam đang nổi lên như một điểm đến mới trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, với các tập đoàn lớn như Intel, Samsung, và Amkor đầu tư mạnh. Chúng ta đặt mục tiêu đến năm 2030 doanh thu ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam sẽ đạt khoảng 25 tỉ USD/năm, với nhu cầu khoảng 50.000 kỹ sư chất lượng cao. Các vị trí như kỹ sư thiết kế vi mạch, kỹ sư quy trình sản xuất có mức lương trung bình 20-50 triệu VND/tháng. Ngoài ra, sinh viên tốt nghiệp có cơ hội làm việc tại các nhà máy của Samsung, Intel ở Việt Nam hoặc xuất khẩu lao động kỹ thuật cao sang Hàn Quốc, Mỹ. Năm 2025 trúng tuyển nên nếu "đúng ca đúng kíp" sẽ ra trường trước 2030 thì có thể hưởng mức lương khởi điểm đáng mơ ước.

Hay ngành AI cũng rất hot do nhân lực AI tại Việt Nam hiện chỉ đáp ứng khoảng 10% nhu cầu tuyển dụng. Trong thời gian tới, nhu cầu càng tăng cao do AI đang được ứng dụng rộng rãi trong y tế, tài chính, giáo dục, sản xuất và tự động hóa… Theo dự báo, nhu cầu nhân lực AI tăng 15-20% mỗi năm, với mức lương trung bình 25-60 triệu VND/tháng.

Tuy nhiên, điều quan trọng với các sĩ tử là không chỉ chọn đúng ngành hot mà phải chọn phù hợp với bản thân. Với những kỹ sư trong ngành bán dẫn hay AI, việc đào tạo sẽ là hành trình đòi hỏi đầu tư rất nhiều chất xám. Hơn nữa, không phải mọi trường đều có đội ngũ giảng viên cũng như cơ sở vật chất đủ để đào tạo ra các sinh viên chuẩn chỉ, đáp ứng nhu cầu của ngành.

Các trường danh tiếng như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM (VNU-HCM), Đại học FPT... mở các chuyên ngành liên quan Thiết kế vi mạch (IC Design), Kỹ thuật bán dẫn và Công nghệ vật liệu bán dẫn. Hay trong lĩnh vực AI, các trường như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Công nghệ Thông tin (UIT), Đại học FPT, Đại học VinUni cung cấp các chương trình liên quan Khoa học dữ liệu, Trí tuệ nhân tạo... Tỷ lệ đầu vào cao và quá trình đào tạo khắt khe ở các trường hot sẽ là thử thách cho mọi bạn trẻ từ lúc là thí sinh cho đến khi là sinh viên.

Trong quá trình đào tạo dài kỳ này, chỉ những người có khả năng và tình yêu lĩnh vực mình theo đuổi mới về đích với tấm bằng và tương lai như mong đợi. Khả năng và tình yêu lĩnh vực theo học không quyết định bởi tâm lý muốn theo ngành hot của phụ huynh hay học sinh. Theo báo cáo năm 2024 của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Tổng cục Thống kê, Việt Nam hiện có 1,35 triệu người trẻ từ 15–24 tuổi thuộc nhóm NET-NET (không học, không làm, không tham gia đào tạo). Nhiều người trong số này từng là sinh viên bỏ học giữa chừng vì chọn sai ngành, học không nổi hoặc không thấy có tương lai. Đó là sự lãng phí chất xám lớn. Giờ là lúc để cả học sinh và phụ huynh tĩnh tâm cân nhắc lựa chọn trước ngưỡng cửa bước vào đại học.