Tim Cook giữ vững vị trí CEO nhưng Apple sắp bước vào cuộc cải tổ lớn nhất nhiều thập kỷ

Dù bạn có nghĩ rằng Tim Cook nên từ chức CEO Apple hay không, thực tế rất rõ ràng là ông sẽ không rời đi trong thời gian ngắn sắp tới, theo Mark Gurman – nhà báo công nghệ nổi tiếng của hãng tin Bloomberg.

Apple đang mắc kẹt trong cuộc khủng hoảng lớn nhất nhiều năm qua vì tụt lại ở cuộc đua trí tuệ nhân tạo (AI) so với các đối thủ. Thế nhưng, Tim Cook vẫn giữ được vị thế tương tự một số nhà lãnh đạo kỳ cựu khác trong ngành, chẳng hạn Bob Iger (CEO 74 tuổi của Walt Disney) hay Jamie Dimon (Chủ tịch kiêm CEO 69 tuổi của ngân hàng JPMorgan Chase).

Tim Cook sẽ tròn 65 tuổi vào tháng 11 tới, song có khả năng rất lớn là ông sẽ tiếp tục điều hành Apple ít nhất thêm nửa thập kỷ nữa, Mark Gurman nhận định.

Niềm tin vững chắc với Tim Cook

Jeff Williams, “cánh tay phải” đắc lực của Tim Cook và là người đảm nhiệm vai trò số 2 tại Apple lâu năm, vừa thông báo rời vai trò COO trong tháng 7 và nghỉ hưu cuối năm nay. Thế nhưng, Bloomberg khẳng định rằng không có dấu hiệu nội bộ nào cho thấy Tim Cook chuẩn bị rời đi hoặc bắt đầu quá trình đào tạo người thay thế ông ở vai trò CEO Apple.

Hơn nữa, hội đồng quản trị cảm thấy không cần phải thay đổi. Các thành viên hội đồng quản trị Apple như Arthur Levinson, Susan Wagner và Ronald Sugar đều là những người trung thành với Tim Cook. Trong đó, Arthur Levinson là Chủ tịch hội đồng quản trị lâu năm của Apple. Họ phần lớn để doanh nhân người Mỹ này điều hành công ty mà không can thiệp. Giống hầu hết CEO công ty đại chúng, Tim Cook được đánh giá chủ yếu dựa trên hiệu suất cổ phiếu của Apple.

Cổ phiếu của Apple giảm 16% tính đến thời điểm này trong năm 2025, nhưng đã tăng khoảng 1.500% kể từ khi Tim Cook trở thành CEO năm 2011 thay huyền thoại Steve Jobs.

Khi Steve Jobs (đồng sáng lập Apple) qua đời ngày 5.10.2021 vì bệnh ung thư tuyến tụy, công ty có thể đã rơi vào một thời kỳ hỗn loạn. Tim Cook đã giữ lại nhiều cộng sự hàng đầu của Steve Jobs, dẫn dắt Apple chuyển hướng sang các mẫu iPhone lớn hơn, mở rộng mạnh mẽ vào thị trường Trung Quốc và giới thiệu các dòng sản phẩm mới như Apple Watch, AirPods. Ngoài ra, ông còn thúc đẩy Apple tham gia lĩnh vực các dịch vụ đăng ký tính phí để có thêm nguồn thu ổn định, đều đặn hằng tháng.

Không thể phủ nhận Tim Cook phải chịu trách nhiệm cho những khó khăn hiện tại của Apple, gồm cả những sai lầm trong mảng AI, danh mục sản phẩm ngày càng lỗi thời, sự xói mòn của văn hóa tập trung vào thiết kế, một thập kỷ thiếu vắng các phần cứng đột phá mang tính phổ thông và căng thẳng ngày càng tăng với các nhà phát triển lẫn cơ quan quản lý.

Tuy vậy, hội đồng quản trị Apple vẫn coi Tim Cook là người duy nhất có khả năng xoay chuyển tình thế. Nói đơn giản: Không có cuộc khủng hoảng nào đủ lớn để làm lung lay niềm tin của hội đồng quản trị vào Tim Cook. Trên thực tế là ảnh hưởng của ông có thể còn tăng lên.

Arthur Levinson đã vượt quá độ tuổi nghỉ hưu mà Apple khuyến nghị cho thành viên hội đồng quản trị. Thế nên sẽ không ngạc nhiên nếu Tim Cook đảm nhận vai trò này, giống Bob Iger, Jamie Dimon, Satya Nadella (CEO Microsoft) và Chuck Robbins (Chủ tịch kiêm CEO Cisco Systems) ở công ty của họ. Điều đó sẽ giúp Tim Cook có thêm quyền kiểm soát chặt chẽ với Apple.

Dù thế nào, các lãnh đạo cấp cao của Apple cũng nhận ra rằng cần phải có sự thay đổi. Eddy Cue, Giám đốc mảng dịch vụ và một trong những cố vấn thân cận nhất với Tim Cook, đã cảnh báo nội bộ và cả công khai rằng Apple có nguy cơ trở thành “BlackBerry hoặc Nokia tiếp theo” nếu không thích nghi nhanh chóng.

Đợt thay đổi ban lãnh đạo lớn nhất tại Apple trong nhiều thập kỷ

Thời quan qua, Bloomberg cho biết Apple chuẩn bị cho một cuộc cải tổ quản lý quy mô lớn. Giờ đây, điều đó đang bắt đầu diễn ra. Sabih Khan sẽ thay thế Jeff Williams làm COO Apple, còn Luca Maestri chuyển giao vai trò Giám đốc tài chính (CFO) cho Kevan Parekh hồi tháng 1.

Sabih Khan có 30 năm kinh nghiệm tại Apple, gia nhập ban điều hành công ty với vai trò Phó chủ tịch cấp cao phụ trách vận hành vào năm 2019. Khi đó, ông tiếp quản quản lý chuỗi cung ứng, gồm mua sắm và sản xuất. Sabih Khan sẽ tiếp tục báo cáo cho Tim Cook và có thể sẽ được giao thêm các bộ phận khác, chẳng hạn AppleCare - tên gọi chung cho các gói dịch vụ bảo hành và hỗ trợ kỹ thuật mở rộng của công ty dành cho các sản phẩm như iPhone, iPad, MacBook, Apple Watch,…

Dan Riccio, cấp dưới trực tiếp khác của Tim Cook, đã rời Apple cuối năm ngoái.

Một lý do để trông đợi vào cuộc cải tổ lớn ở Apple là nhiều giám đốc cấp cao đều ở độ tuổi 60. Họ đều đã kiếm được hàng trăm triệu USD và vị trí CEO thì chưa thể thay thế. Với nhiều người, đã đến lúc để nghỉ hưu.

Khoảng một nửa trong số khoảng 20 người báo cáo trực tiếp cho Tim Cook đã ít nhất 60 tuổi và có thể rời đi vài năm tới, gồm cả Giám đốc tiếp thị Greg Joswiak (sắp kỷ niệm 40 năm làm việc tại Apple), Phil Schiller - Giám đốc tiếp thị App Store (bắt đầu làm việc tại Apple từ năm 1987), Giám đốc môi trường Lisa Jackson và Johny Srouji - Phó chủ tịch cấp cao phụ trách công nghệ phần cứng và lãnh đạo phát triển chip Apple Silicon.

Sabih Khan (59 tuổi) chỉ trẻ hơn 3 tuổi so với Jeff Williams (62 tuổi). Tình hình chưa rõ ràng xung quanh John Giannandrea (60 tuổi, Phó chủ tịch cấp cao phụ trách học máy cùng chiến lược AI tại Apple).

Qua đó, chúng ta sắp chứng kiến một đợt thay đổi ban lãnh đạo lớn nhất tại Apple trong nhiều thập kỷ.

Thời điểm để tái thiết

Đây là thời điểm lý tưởng để tái thiết Apple. Sức ép mà Apple đang hứng chịu liên quan đến hiệu suất AI và tốc độ đổi mới chậm chạp cho công ty cái cớ để tái cơ cấu sơ đồ tổ chức cùng chiến lược mà trước đây họ có thể không dám thực hiện.

Apple cần chi nhiều tiền để thu hút nhân tài bên ngoài và điều đó có thể đồng nghĩa với việc mua lại một công ty khởi nghiệp AI hàng đầu. Apple đã xem xét thâu tóm Perplexity (Mỹ) và cần nghiêm túc với trường hợp Mistral (Pháp), đặc biệt là khi đội ngũ mô hình AI nội bộ đang gặp khó khăn.

Đó sẽ là bước ngoặt với công ty chưa bao giờ chi quá 3 tỉ USD cho một thương vụ thâu tóm doanh nghiệp. Việc Jeff Williams rời đi cũng mở đường cho các thay đổi tiếp theo. Hiện Apple đã chia tách nhóm phát triển kính thực tế hỗn hợp Vision Pro, chuyển về lại các mảng phần mềm và phần cứng. Họ còn điều chuyển kỹ sư của Siri và nhóm robotics. Giờ đây, khi phải phân chia lại công việc mà Jeff Williams từng đảm nhiệm cho nhiều người khác nhau, Apple sẽ tiếp tục phải xáo trộn đội ngũ.

Thiếu người kế nhiệm CEO khẩn cấp

Mối lo còn tồn tại: Việc thiếu một người sẵn sàng kế nhiệm CEO Tim Cook trong trường hợp khẩn cấp. Giống bất kỳ công ty nào, Apple phải chuẩn bị cho kịch bản “bước hụt khỏi vỉa hè”.

Dù Sabih Khan sẽ giữ chức danh COO Apple, vai trò mới này không khiến ông trở thành người kế nhiệm Tim Cook hiển nhiên. Lý do vì Sabih Khan không có kinh nghiệm như Jeff Williams - vốn từng giám sát thiết kế, công nghệ y tế và Apple Watch.

Sabih Khan có thể sẽ không thay đổi nhiều về công việc hàng ngày ngay cả khi làm COO và lại sở hữu ít kiến thức chuyên môn đủ để trở thành CEO Apple ngay lập tức.

Nếu có chuyện gì xảy ra, Apple nhiều khả năng sẽ được điều hành bởi ủy ban tạm thời, có thể là toàn bộ ban lãnh đạo hoặc một nhóm nhỏ hơn gồm Sabih Khan, CFO Kevan Parekh và Deirdre O’Brien.

Deirdre O’Brien gắn bó với Apple 35 năm và từng giữ các vai trò chủ chốt trong vận hành, nhân sự lẫn bán lẻ, đồng thời là một trong những người thân cận nhất của Tim Cook.

Về lâu dài, John Ternus (Phó chủ tịch cấp cao phụ trách kỹ thuật phần cứng tại Apple) được cho có khả năng cao nhất sẽ kế nhiệm Tim Cook khi ông nghỉ hưu, theo Bloomberg.

Trước tiên, John Ternus trẻ hơn Tim Cook khoảng 15 tuổi. Điều đó đồng nghĩa là nếu Tim Cook rời vị trí CEO trong 5 năm tới, John Ternus có thể điều hành Apple thêm ít nhất một thập kỷ. Ông cũng có kinh nghiệm lâu năm và đã làm việc tại Apple hơn 20 năm.

Dù một số người tại Apple không đồng tình với điều này, John Ternus có thể được coi là một “CEO tập trung vào sản phẩm”- đặc điểm mà nhiều người theo dõi Apple tin rằng nên có ở người kế nhiệm Tim Cook. Tuy nhiên, kinh nghiệm tài chính và vận hành của John Ternus còn hạn chế, nên sẽ cần phải dựa vào CFO và COO giàu kinh nghiệm.

Câu hỏi lớn hơn là Apple dưới sự lãnh đạo của John Ternus có sẽ khác biệt không, hay chỉ là sự tiếp nối của kỷ nguyên Tim Cook? Cuối cùng, dù Tim Cook có thể đưa ra đề xuất riêng, quyết định về ai sẽ thay thế ông ở vai trò CEO Apple là trách nhiệm của hội đồng quản trị.

Theo nhà báo Mark Gurman, nước đi táo bạo nhất của Apple sẽ là thâu tóm một công ty AI lớn, sau đó đào tạo CEO hãng đó để kế nhiệm Tim Cook. Thế nhưng, điều đó khó xảy ra.