Thổ Nhĩ Kỳ vào 'cuộc chơi' tên lửa tầm trung với Tayfun Block 4

Dự án này được công bố tại triển lãm Công nghiệp quốc phòng quốc tế IDEF 2025 ở Istanbul.

Tên lửa đạn đạo tầm trung Tayfun Block 4 không chỉ mở rộng năng lực tấn công chiến lược của Ankara mà còn phản ánh xu thế phát triển tên lửa đạn đạo đang gia tăng trên phạm vi toàn cầu, đặc biệt là trong bối cảnh các quốc gia như Mỹ, Nga, Trung Quốc, Iran hay Israel đều đang đẩy mạnh đầu tư vào lĩnh vực này.

Theo TWZ, dòng tên lửa Tayfun được phát triển từ tên lửa đạn đạo tầm ngắn Bora của Roketsan.

Phiên bản Tayfun đầu tiên ra mắt năm 2022, và đến nay đã mở rộng thành các biến thể khác nhau, trong đó Block 4 là phiên bản lớn và mạnh nhất từng được công bố.

So với phiên bản gốc dài khoảng 6,5 mét, đường kính 0,6 mét và nặng 2,3 tấn, Tayfun Block 4 dài tới 10 mét, đường kính khoảng 1 mét và nặng gần 7,2 tấn.

Roketsan chưa công bố tầm bắn chính thức của Block 4, nhưng kích thước tăng mạnh khiến giới chuyên gia suy đoán rằng nó có thể thuộc phân khúc tên lửa đạn đạo tầm trung (MRBM) với tầm bắn từ 1.000 - 3.000km, vượt xa phạm vi của tên lửa đạn đạo tầm ngắn (SRBM).

Khả năng tấn công chiến lược và độ chính xác cao

Tuyên bố từ Roketsan được hãng thông tấn Anadolu trích dẫn cho biết Tayfun Block 4 "có thể tiêu diệt các mục tiêu chiến lược như hệ thống phòng không, trung tâm chỉ huy, nhà chứa máy bay quân sự và cơ sở hạ tầng quan trọng".

Tayfun sử dụng hệ thống dẫn đường GOLIS (go-onto-location-in-space), cho phép bay theo tọa độ định trước. Đây là phương pháp dẫn đường dựa trên quán tính hoặc dữ liệu lập trình trước, phù hợp với mục tiêu cố định. Sai số hình tròn (CEP) được công bố dưới 10 mét, tức tên lửa có thể đánh trúng mục tiêu trong bán kính này với độ chính xác cao.

Tất cả các phiên bản Tayfun hiện tại được hiểu là mang đầu đạn nổ mạnh dạng phân mảnh, phục vụ mục đích tấn công hạ tầng quân sự hoặc mục tiêu kiên cố.

Mặc dù một số tuyên bố gọi Tayfun Block 4 là “tên lửa siêu vượt âm”, nhưng thực tế chưa có dấu hiệu cho thấy nó mang các đặc điểm kỹ thuật của tên lửa siêu vượt âm cơ động.

Cần phân biệt rằng các tên lửa đạn đạo thông thường thường đạt tốc độ Mach 5 (khoảng 6.174 km/h) trở lên ở pha bay cuối, nhưng điều đó không đồng nghĩa với khả năng cơ động phức tạp như vũ khí siêu vượt âm thực sự.

Kết nối với chương trình Cenk

Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang phát triển loại tên lửa đạn đạo tầm trung khác mang tên Cenk, được công bố hai tháng sau phát biểu của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan về kế hoạch phát triển tên lửa đạt tầm xa ít nhất 1.000km. Điều này đặt ra khả năng rằng Tayfun Block 4 có thể là phương án song song hoặc dự phòng nếu Cenk gặp trục trặc kỹ thuật.

Gần đây, Bộ trưởng Công nghiệp và công nghệ Thổ Nhĩ Kỳ Mehmet Fatih Kacir cũng đề cập đến mục tiêu phát triển tên lửa tầm xa tới 2.000km, nhưng chưa rõ có bao gồm tên lửa hành trình hay chỉ nhấn mạnh vào tên lửa đạn đạo.

Một chi tiết đáng chú ý khác là Thổ Nhĩ Kỳ đang cân nhắc thử nghiệm các loại tên lửa tầm xa tại Somalia, nơi có không gian địa lý phù hợp cho các cuộc phóng thử xa hàng nghìn kilomet.

Phát triển Tayfun Block 4 cũng phù hợp với chiến lược răn đe các đối thủ trong khu vực, đặc biệt là Hy Lạp. Năm 2022, Tổng thống Erdogan từng tuyên bố gây tranh cãi: “Khi nhắc đến Tayfun, người Hy Lạp sợ hãi. Họ nói rằng nó có thể đánh trúng Athens, tất nhiên là có thể”.

Ngoài Hy Lạp, tầm bắn mở rộng của Tayfun cũng tăng khả năng tấn công các mục tiêu chiến lược tại Trung Đông, nơi Thổ Nhĩ Kỳ từng sử dụng tên lửa Bora để tấn công lực lượng PKK tại Iraq. Với bán kính tấn công lớn, Tayfun Block 4 sẽ mở rộng đáng kể phạm vi can thiệp quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ nếu cần thiết.

Ở khía cạnh thương mại, Tayfun Block 4 nhiều khả năng cũng nhằm hướng đến thị trường xuất khẩu. Dù bị ràng buộc bởi hiệp định MTCR (kiểm soát công nghệ tên lửa quốc tế), vốn hạn chế xuất khẩu các tên lửa có tầm bắn trên 300km và tải trọng lớn, Roketsan vẫn từng xuất khẩu phiên bản tên lửa Bora (dưới tên gọi Khan) sang Indonesia năm 2022.

Điều này cho thấy năng lực tùy biến sản phẩm phục vụ khách hàng quốc tế là một phần trong chiến lược phát triển của Roketsan.

Sự ra mắt của Tayfun Block 4 nằm trong làn sóng quay lại đầu tư vào tên lửa đạn đạo của nhiều quốc gia. Quân đội Mỹ đang đẩy mạnh phát triển tên lửa tầm trung phi hạt nhân, điển hình là chương trình Precision Strike Missile (PrSM) với biến thể tương lai có thể đạt tầm MRBM. Úc là quốc gia đầu tiên ngoài Mỹ thử nghiệm PrSM, thể hiện xu hướng liên minh quân sự cùng chia sẻ công nghệ tên lửa.

Trên thực địa, hiệu quả của tên lửa đạn đạo đã được chứng minh. Nga từng sử dụng tên lửa mới có thể mang nhiều đầu đạn cùng lúc (Oreshnik), trong khi Ukraine được cho là đang tiến gần tới việc biên chế tên lửa đạn đạo sản xuất trong nước.

Tại Trung Đông, Iran liên tục sử dụng tên lửa đạn đạo trong các cuộc tấn công vào Israel, Syria bất chấp hệ thống phòng thủ tên lửa của các đối thủ. Trung Quốc và Israel cũng đầu tư mạnh vào các tên lửa đạn đạo phóng từ trên không hoặc từ tàu chiến, cho thấy sự linh hoạt trong phương thức triển khai.