Tàu vũ trụ chở tro cốt và cần sa rơi xuống Thái Bình Dương

Theo Live Science, đây là lần đầu tiên công ty này vận chuyển khối lượng hàng hóa khách hàng lên vũ trụ, với tải trọng khoảng 300kg.

Nyx được phóng lên vũ trụ vào ngày 23.6 từ căn cứ Vandenberg (Mỹ) bằng tên lửa Falcon-9, trong khuôn khổ chuyến bay chung Transporter‑14 do SpaceX tổ chức.

Nhiệm vụ, được đặt tên là “Nhiệm vụ khả thi”, đã đưa khoang Nyx lên quỹ đạo thành công cùng tro cốt của 166 người được Celestis, công ty chuyên cung cấp dịch vụ tưởng niệm vũ trụ tại Texas vận chuyển, và cây cùng hạt giống cần sa từ dự án Martian Grow. Mục tiêu nghiên cứu sự nảy mầm của thực vật trong trọng lực vi mô để hiểu cách sự sống có thể thích nghi với môi trường như trên sao Hỏa.

Khoang Nyx đã hoạt động đúng kế hoạch, phóng thành công, ổn định trên quỹ đạo, tự tái nhập và tái thiết lập liên lạc sau khi mất tín hiệu ban đầu. Tuy nhiên, sự cố xảy ra ngay trước khi hạ cánh. Dù đã vào bầu khí quyển, khoang không triển khai cơ chế hạ cánh như dự kiến, dẫn đến việc rơi vào vùng biển sâu ngoài khơi Thái Bình Dương vào ngày 24.6, làm mất toàn bộ hàng hóa trên khoang.

Trong bản thông báo trên LinkedIn, The Exploration Company mô tả chuyến bay là “thành công một phần (thất bại một phần)”. Họ khẳng định khoang đã hoàn tất nhiều bước phức tạp theo kế hoạch và sẽ tiếp tục điều tra nguyên nhân khiến thiết bị không triển khai cơ cấu hạ cánh. Công ty thể hiện sự đánh giá cao đối với đội ngũ kỹ sư đã làm việc với tiến độ và chi phí kỷ lục, đồng thời cam kết rút kinh nghiệm và tiếp tục thực hiện các chuyến bay tiếp theo trong thời gian sớm nhất dựa trên những bài học rút ra.

Việc mất mát hàng hóa tưởng niệm lần này tiếp tục nối dài chuỗi rủi ro trong ngành vũ trụ tư nhân. Trước đó vào năm 2023, một công ty vũ trụ đã phóng mong muốn triển khai hài cốt của phi hành gia NASA Philip K. Chapman, nhưng tên lửa chở khoang nổ giữa không trung tại New Mexico, dẫn đến việc hài cốt không bao giờ đến với không gian như kế hoạch. Celestis cũng gửi lời chia buồn đến các gia đình, đồng thời cam kết liên hệ và hỗ trợ họ thông qua các phương án thay thế như rải tro cốt truyền thống lên biển, dù hãng cho rằng không thể thu hồi khoang rơi.

Ngoài nhiệm vụ tưởng niệm, khoang Nyx còn mang theo dự án nghiên cứu thực vật của Martian Grow, nhằm tìm hiểu cách thử nghiệm hạt giống cần sa trong điều kiện trọng lực thấp. Dự án này khởi động từ năm ngoái với Mission Bikini, chuyến bay thử nhỏ hơn bằng tên lửa Ariane 6, nhưng dù được đưa lên quỹ đạo, thiết bị vẫn không quay trở lại Trái đất do lỗi vận hành giai đoạn tái nhập.

Phiên bản Nyx lần này được xây dựng để phục vụ mục đích tái nhập và hạ cánh an toàn. Mục tiêu dài hạn của The Exploration Company là đưa thiết bị tới Trạm vũ trụ quốc tế (ISS) hoặc các trạm vũ trụ tương lai trong quỹ đạo Trái đất thấp vào khoảng năm 2028, trong khuôn khổ dự án hợp tác với Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA). Thông qua mỗi chuyến bay trình diễn, công ty tiếp tục hoàn thiện cấu hình kỹ thuật, quy trình phóng và tái nhập để đạt được mục tiêu thương mại hóa khoang vũ trụ.

Sự việc lần này minh chứng cả tham vọng lẫn rủi ro trong tiến trình phát triển nền công nghiệp không gian tư nhân. The Exploration Company khẳng định rằng dù thất bại trong việc hoàn tất hạ cánh, họ vẫn xem đây là một bước tiến đáng giá về mặt kỹ thuật. Việc thực hiện thành công các giai đoạn như phóng, tự ổn định trên quỹ đạo và tái liên lạc là cơ sở để xây dựng các thế hệ khoang vũ trụ hoàn thiện hơn.

Ngoài lý do khoa học và tưởng niệm, việc đưa cần sa và hài cốt lên vũ trụ cho thấy tầm nhìn đa dạng của các doanh nghiệp thương mại vũ trụ ngày nay gồm kết hợp nghiên cứu, thương mại và giáo dục, mở ra nhiều ứng dụng mới. Tuy nhiên, tai nạn vừa qua là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng ngành này phải đối mặt với những thách thức kỹ thuật nghiêm trọng. Các công ty không gian tư nhân buộc phải đầu tư mạnh vào thử nghiệm, kiểm định và cải tiến hệ thống phóng-tái nhập để giảm thiểu rủi ro.