SKZ 60 xuyên thủng bê tông 60cm khiến quân Pháp bỏ chạy hàng loạt
Ra đời giữa khói lửa chiến tranh, SKZ 60 là kỳ tích quân giới Việt Nam: nhẹ, cơ động nhưng đủ sức xuyên phá lô cốt địch và làm thay đổi cục diện chiến trường.
SKZ 60 - phát minh có "1-0-2" ra đời trong bom đạn
Giữa những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 - 1954), lực lượng vũ trang Việt Nam đứng trước bài toán nan giải: vũ khí thô sơ, lạc hậu không thể đối đầu với hệ thống phòng thủ kiên cố và phương tiện cơ giới hiện đại của đối phương.
Trong bối cảnh đó, một phát minh mang tính đột phá ra đời: súng không giật SKZ 60mm - thành quả của trí tuệ Việt Nam, do thiếu tướng, Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa trực tiếp chỉ đạo thiết kế và chế tạo.
Được giao trọng trách thành lập và lãnh đạo ngành quân giới từ cuối năm 1946, ông Trần Đại Nghĩa khi đó vừa trở về từ Pháp đã nhanh chóng tập hợp đội ngũ kỹ sư, công nhân giỏi tại chiến khu Việt Bắc để nghiên cứu phát triển vũ khí mới.
Theo báo Quân đội nhân dân, từ năm 1947 đến 1949, nguyên mẫu SKZ đầu tiên được hoàn thiện và đưa vào thử nghiệm tại thành cổ Tuyên Quang. Kết quả thu được rất khả quan: SKZ có thể xuyên phá lớp bê tông dày tới 60cm ở cự ly 100m, một thành tựu đáng kinh ngạc trong điều kiện thiếu thốn trăm bề tại chiến khu lúc bấy giờ.
Về mặt kỹ thuật, SKZ 60mm áp dụng nguyên lý phản lực, cho phép súng không bị giật khi bắn, cùng thiết kế đầu đạn nổ lõm để tập trung toàn bộ sức công phá vào một điểm.
Theo VietnamPlus, loại súng này có trọng lượng khoảng 25 -26kg, sử dụng đạn nặng 8 - 9kg, sơ tốc đầu đạn khoảng 75 - 80 m/giây. Với tầm bắn hiệu quả 50 - 100m và khả năng xuyên thủng các công trình kiên cố, SKZ là vũ khí lý tưởng để tấn công lô cốt, phá đồn.
Trong bài Homemade Vietnamese Heavy Weapons of the 1st Indochinese War do Osprey Publishing - nhà xuất bản quân sự nổi tiếng của Anh chuyên về sách và tư liệu lịch sử quân sự - đăng, SKZ được mô tả là súng không giật cỡ 60mm do Việt Minh tự thiết kế tại căn cứ Việt Bắc, có thể tháo rời thành 3 phần để tiện cơ động.
Loại súng này được triển khai lần đầu tại trận Phố Lu năm 1950, và được đánh giá là “khá tinh vi và hiệu quả” so với điều kiện kỹ thuật đương thời.
Trận quyết chiến đầu tiên
Tháng 2.1950, trong chiến dịch Lê Hồng Phong I, súng SKZ lần đầu tiên được đưa vào sử dụng trong thực chiến. Trung đoàn 102, Đại đoàn 308 là lực lượng đầu tiên được trang bị SKZ để tấn công đồn Phố Lu - một cứ điểm quan trọng do quân Pháp trấn giữ ở vùng Tây Bắc.
Báo Tin tức dẫn nguồn từ các tài liệu quân đội cho biết, nhờ SKZ, chỉ trong một đêm, bộ đội Việt Minh đã đánh sập 5 đồn giặc, khiến quân Pháp hoảng sợ bỏ chạy hàng loạt khỏi các đồn bốt khác.
Hiệu quả vượt trội của SKZ 60 đã khiến đối phương thực sự bất ngờ. Nhà báo Lucien Bodard - tác giả cuốn La Guerre d’Indochine (Chiến tranh Đông Dương, 1963) đã ghi lại cảm nhận của binh lính Pháp về loại vũ khí mới này:
“Trước đây, người Việt chỉ có thể đột phá vào đồn bốt bằng cách lấy sức liều mạng. Nhưng bây giờ họ làm việc đó bằng bazoka hoặc SKZ (một loại đại bác không giật do Việt Minh chế tạo).
Cái thứ gây khó khăn cho chúng tôi, cái thứ xuyên thủng bê tông dày 60cm là những quả đạn SKZ 8kg mà người Việt chế tạo ở Đông Dương. Chỉ cần vài quả là đủ tiêu diệt tháp canh của chúng tôi”.
Trong những năm sau đó, SKZ tiếp tục được triển khai tại nhiều mặt trận như Nam Trung Bộ, Tây Nguyên, Liên khu 3, Liên khu 5.
Đặc biệt, tại trận Măng Đen - Măng Giang (năm 1950), bộ đội đã sử dụng SKZ để phá hủy cùng lúc nhiều đồn bốt trong một đêm, buộc quân Pháp phải rút lui trên diện rộng.
Kỳ tích vũ khí của người Việt
Có thể nói, SKZ 60 không chỉ là một vũ khí chiến đấu hiệu quả, mà còn là biểu tượng của ý chí tự lực, tự cường và khả năng sáng tạo vượt bậc của người Việt Nam trong hoàn cảnh chiến tranh.
Trước thời điểm đó, súng không giật chủ yếu chỉ xuất hiện tại một số nước tiên tiến và vẫn là công nghệ giới hạn. Việc Việt Nam tự thiết kế, chế tạo thành công một loại vũ khí như vậy ngay tại chiến khu là một kỳ tích thực sự.
Theo nhận định từ nhiều nhà sử học quân sự, SKZ đã tạo ra bước ngoặt trong tư duy tác chiến: từ thế bị động chống lô cốt sang thế chủ động phá vỡ tuyến phòng ngự địch.
Đồng thời, với trọng lượng nhẹ và dễ tháo lắp, SKZ giúp bộ đội cơ động nhanh trong rừng núi, thực hiện phục kích, tập kích hiệu quả ở khoảng cách gần. Không chỉ phá được công sự, SKZ còn có thể tiêu diệt xe bọc thép hạng nhẹ, mang lại lợi thế lớn trên chiến trường.
Sự thành công của SKZ đã đặt nền móng cho sự phát triển của ngành công nghiệp quốc phòng Việt Nam trong những thập niên sau.
Từ vũ khí phản lực, bom bay, bazooka cho đến các dòng tên lửa tự chế... đều là bước tiếp nối con đường mà GS Trần Đại Nghĩa và những cộng sự đầu tiên đã khai mở.
Năm 1952, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động và Huân chương Hồ Chí Minh vì những đóng góp to lớn trong lĩnh vực kỹ thuật quân sự.
https://www.qdnd.vn/quoc-phong-an-ninh/xay-dung-quan-doi/che-tao-sung-skz-tai-viet-bac-438114