Quét mã QR len lỏi vào từng ngóc ngách cuộc sống

Quét mã QR để mua một ly cà phê, gói xôi, ổ bánh mì... vốn là chuyện bình thường, nhưng là cuộc cách mạng mà các ứng dụng tài chính tạo ra sau một thập niên để nay len lỏi tới mọi ngóc ngách của đời thường.

Không chỉ có các cửa hàng tiện lợi, các siêu thị mà giờ đây ngay cả các khu chợ dân sinh, việc quét mã QR cũng đã vô cùng phổ biến. Nếu như cách đây 2 - 3 năm khá vất vả để tìm được nơi cho quét mã QR thì giờ hoàn toàn ngược lại, ở bất cứ nơi đâu cũng có thể nhìn thấy tờ giấy quét mã QR.

Chẳng hạn, từ hàng rau, hàng thịt... hay những nơi gửi xe ở góc phố, cuối đường Định Công Hạ, quận Hoàng Mai, Hà Nội dường như cửa hàng nào cũng sẵn một mã QR. Không chỉ ở Hà Nội, mà Hải Dương, Hưng Yên, hay tỉnh thành miền núi như Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu... các mã QR cũng đã phủ kín chợ truyền thống.

Chị Nguyễn Thùy Dung (quận Hoàng Mai, Hà Nội) cho biết từ nhiều năm nay chị đã không còn thói quen mang theo tiền mặt. "Bây giờ ra đường, tôi muốn mua xôi, cốc trà sữa... đều có các app thanh toán chuyển trả được hết. Ngồi nhà thì mua sắm online, thanh toán hóa đơn, nạp tiền điện thoại, mua vé máy bay, xem phim... cũng chỉ cần lên ví điện tử, app ngân hàng, mà không cần tiền mặt trao tay, trong chưa đầy 1 phút đã thực hiện được giao dịch mình muốn", chị Dung cho hay.

Không chỉ phổ biến từ nhà ra ngõ, "thanh toán điện tử" cũng trở thành cụm từ khóa được bàn tán sôi nổi trên... mạng xã hội. Đặc biệt là giới trẻ, họ có thể tận dụng thanh toán online tích điểm đổi quà, săn ưu đãi, hoàn tiền, nhận voucher ưu đãi... Chỉ riêng trên ứng dụng như MoMo, người dùng đã có thể đổi nhiều thẻ quà cho ăn uống, đi lại, mua sắm...

Nhưng để thực sự phủ sóng diện rộng, các ứng dụng như MoMo, Zalopay, Viettel Money... tận dụng sự phát triển của internet di động và dữ liệu, đã tạo nên cuộc cách mạng trong thanh toán nhờ vươn được tới các vùng sâu vùng xa…, giúp người dân chưa có điều kiện mở tài khoản ngân hàng có thể tận hưởng sự tiện lợi của "không dùng tiền mặt".

Từ những thanh toán nhỏ hằng ngày, ứng dụng tài chính ngày nay với công nghệ AI có khả năng tự động phân loại hóa đơn vào từng danh mục, từ đó tổng hợp nên bức tranh chi tiêu, phản ánh chính xác tình hình tài chính cá nhân để giúp người dùng quản lý dễ dàng, hiệu quả. Do đó, việc thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng được người dân ưa chuộng bởi tính nhanh gọn và thuận tiện.

Theo Ngân hàng Nhà nước, trị giá thanh toán không dùng tiền mặt trong năm 2024 đạt hơn 295,2 triệu tỉ đồng, gấp 26 lần GDP của Việt Nam. Cùng thời điểm này, Việt Nam đã có tỷ lệ người từ 15 tuổi trở lên có tài khoản tại ngân hàng đạt 86,97%.

Số liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước cũng cho thấy, tính đến hết quý 1/2025, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng 44,43% về số lượng. Trong đó, thanh toán qua internet tăng 40,41%, qua điện thoại di động tăng 39,82%, qua phương thức QR code tăng 81,64%.

Tài khoản Mobile Money của ba nhà mạng viễn thông VNPT, Viettel, Mobifone cũng tăng mạnh, lên đến 10,4 triệu tài khoản, trong đó hơn 72% tài khoản viễn thông thanh toán ở các khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa, biên giới và hải đảo.

Theo Ngân hàng Nhà nước, hiện nay, có 47 tổ chức cung ứng dịch vụ ví điện tử, số lượng tài khoản ví điện tử đang hoạt động là khoảng 30,27 triệu tài khoản - chiếm 65,8% trong tổng số gần 46,01 triệu ví điện tử đã được kích hoạt.

Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử vận hành an toàn, hiệu quả, liên tục mở rộng quy mô, kết nối, cập nhật tính năng mới. Thanh toán bán lẻ xuyên biên giới Thái Lan, Campuchia, Lào và đang triển khai tiếp với Trung Quốc, Hàn Quốc.

Trong quý 1/2025, giao dịch qua hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng đạt 35.665.760 món với trị giá đạt 81.468.633 tỉ đồng (tương ứng tăng 9,60% về số lượng và tăng 36,81% về trị giá giao dịch so với cùng kỳ năm 2024); giao dịch qua Napas đạt 2.453.426.745 món với trị giá đạt 14.972.645 tỉ đồng (tăng 13,53% về số lượng và 2,54% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024)...

Ông Nguyễn Đăng Hùng - Phó tổng giám đốc NAPAS cho biết phương thức thanh toán quét mã QR đang ngày càng phổ biến và len lỏi trong mọi ngõ ngách, từ thành thị đến nông thôn. Trong đó, phải kể đến dịch vụ chuyển nhanh NAPAS 247 bằng mã VietQR do NAPAS phối hợp các ngân hàng, ví điện tử triển khai ra thị trường. Dịch vụ này dựa trên tiêu chuẩn cơ sở về mã QR cho hoạt động thanh toán do Ngân hàng Nhà nước ban hành vào năm 2018, từ đó tạo ra chuẩn chung và tạo điều kiện thuận lợi cho VietQR được triển khai rộng khắp toàn quốc trong 5 năm vừa qua.

Ông Hùng cũng chia sẻ thêm, bên cạnh dịch vụ chuyển nhanh NAPAS 247 bằng mã VietQR, trong 3 năm qua, NAPAS đã phối hợp ngân hàng, trung gian thanh toán triển khai dịch vụ thanh toán bằng mã VietQR trong nội địa (tên dịch vụ là VietQR Pay) và VietQR Global cho các giao dịch thanh toán xuyên biên giới.

"Với những mô hình thanh toán tiêu chuẩn, dịch vụ VietQR Pay giúp đảm bảo quyền lợi cho cả người bán và người mua hàng, thông qua việc liên kết giữa giao dịch thanh toán với việc cung cấp sản phẩm, dịch vụ của người bán ra thị trường", ông Hùng nói.