Những nguy hiểm của sóng thần dù chỉ cao 40cm

Các báo cáo từ NHK và các hãng tin khác xác nhận rằng sóng thần với độ cao khoảng 40cm đã được ghi nhận tại một số cảng và thị trấn ở Nhật Bản sau trận động đất mạnh ngoài khơi bán đảo Kamchatka (Nga) vào sáng nay 30.7.

Thông tin về các khu vực bị ảnh hưởng bởi cảnh báo sóng thần và ghi nhận sóng với độ cao khác nhau (từ 20cm đến 50cm) cho thấy một số lượng lớn các địa phương ven biển đã bị tác động.

Ví dụ: cảng Tokachi (Hokkaido) ghi nhận 40cm, cảng Ishinomaki (Miyagi) ghi nhận 50cm và thị trấn Erimo (Hokkaido) ghi nhận 30cm. Một số nguồn tin còn cho biết hơn 900.000 người tại 133 khu đô thị ven biển, từ Hokkaido đến Okinawa, đã nhận khuyến cáo sơ tán, chứng tỏ quy mô ảnh hưởng rộng khắp.

Việc sóng thần chỉ cao 40cm đã được coi là dấu hiệu đáng báo động, đặc biệt ở một quốc gia như Nhật Bản, là do bản chất khác biệt của sóng thần so với sóng biển thông thường, cùng với những kinh nghiệm xương máu từ các thảm họa trong quá khứ.

Sóng thần khác gì sóng thường?

Không giống như sóng biển thông thường được tạo ra bởi gió, sóng thần hình thành do các sự kiện địa chấn lớn dưới đáy đại dương (như động đất, sạt lở đất dưới biển), tạo ra sự dịch chuyển khổng lồ của một khối lượng nước.

Sóng biển thông thường chỉ tác động đến bề mặt nước, nhưng sóng thần là sự dịch chuyển của toàn bộ cột nước từ đáy biển lên đến bề mặt. Điều này có nghĩa là ngay cả khi chiều cao sóng trên bề mặt chỉ 40cm, nó vẫn mang theo một lượng năng lượng và khối lượng nước cực kỳ lớn.

Khi còn ở ngoài khơi sâu, sóng thần có biên độ (chiều cao) rất nhỏ (chỉ vài cm hoặc chục cm) nhưng chiều dài sóng lại cực lớn, có thể lên đến hàng trăm kilomet. Chúng di chuyển với tốc độ rất nhanh, tương đương máy bay phản lực (khoảng 700-1000 km/h).

Khi sóng thần tiến vào vùng nước nông gần bờ, tốc độ của chúng giảm đi nhưng chiều cao sóng lại tăng lên đáng kể do năng lượng bị nén lại. Một con sóng chỉ cao 40cm ngoài khơi có thể dễ dàng "biến hình" thành một bức tường nước cao vài mét hoặc hơn khi ập vào bờ, gây ra lũ lụt nghiêm trọng và dòng chảy mạnh.

Nhỏ nhưng có nhiều võ

Ngay cả một đợt sóng thần "nhỏ" khi vào bờ cũng không giống một con sóng thông thường lăn tăn. Nó thường xuất hiện dưới dạng một đợt thủy triều lên nhanh hoặc một dòng nước dâng cao đột ngột, kéo theo một lực đẩy và hút cực lớn.

Một con sóng cao 50 cm có thể mang theo lực lên tới 200 kg, đủ sức cuốn trôi người lớn khỏe mạnh, xe cộ và gây hư hại cho các công trình.

Sóng thần tạo ra dòng chảy mạnh và cuộn xoáy, có thể kéo mọi thứ (gồm cả con người và mảnh vỡ) ra biển khi nước rút đi, hoặc gây ra va đập mạnh từ các vật thể trôi nổi.

Sóng thần thường là một chuỗi các đợt sóng và đợt sóng đầu tiên không nhất thiết là đợt lớn nhất hay nguy hiểm nhất. Các đợt sóng sau có thể xuất hiện cách nhau từ vài phút đến hàng giờ và có thể cao hơn, mạnh hơn đợt trước.

Kinh nghiệm thảm khốc khiến Nhật Bản cảnh giác

Nhật Bản là quốc gia thường xuyên hứng chịu động đất và sóng thần và họ đã có những bài học cực kỳ đau lòng trong lịch sử, đặc biệt là trận động đất và sóng thần năm 2011. Chính vì vậy, người dân và chính quyền Nhật Bản có ý thức cảnh giác rất cao đối với mọi dấu hiệu sóng thần, dù là nhỏ nhất.

Nhật Bản có một trong những hệ thống cảnh báo sóng thần tiên tiến nhất thế giới. Ngay khi phát hiện những biến động nhỏ nhất về mực nước biển sau một trận động đất lớn, họ sẽ lập tức ban hành cảnh báo để đảm bảo an toàn cho người dân.

Kinh nghiệm cho thấy sự chủ quan với những đợt sóng đầu tiên có thể dẫn đến hậu quả thảm khốc. Do đó, bất kỳ tín hiệu nào, dù chỉ là 40cm, cũng được coi là dấu hiệu cần phải sơ tán ngay lập tức.

Bùi Tú