Phó giáo sư người Việt tranh luận với học giả Mỹ về AI, tình yêu và sex

Đây chính là chủ đề của một cuộc tranh luận đầy sôi nổi vừa diễn ra tại New York, nơi các chuyên gia đã đưa ra những quan điểm đối lập về tương lai của tình yêu trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo.

Hiện tượng hẹn hò AI: Từ công cụ hỗ trợ đến bạn đời ảo

Theo nghiên cứu gần đây của Match.com, hơn 20% người dùng các ứng dụng hẹn hò hiện đã sử dụng AI để tạo profile (hồ sơ) hẹn hò hoặc khởi đầu cuộc trò chuyện. Nhưng xu hướng này đã vượt xa khỏi việc chỉ đơn thuần hỗ trợ - nhiều người đang hình thành những mối quan hệ tình cảm thực sự với các AI companion (đối tác AI).

Hàng triệu người trên toàn thế giới đang sử dụng các AI companion từ các công ty như Replika, Character AI và Nomi AI. Đáng chú ý, 72% thanh thiếu niên Mỹ đã từng tương tác với những người bạn ảo này. Thậm chí có người báo cáo rằng họ đã "phải lòng" những mô hình ngôn ngữ tổng quát như ChatGPT.

Một nghiên cứu gần đây cho thấy một phần tư thanh niên cho rằng các mối quan hệ AI có thể sớm thay thế hoàn toàn các mối quan hệ con người. Con số này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong cách chúng ta nhìn nhận tình yêu, mà còn đặt ra những câu hỏi sâu sắc về bản chất của kết nối con người.

Quan điểm của Phó giáo sư Thao Ha

Cuộc tranh luận được tổ chức bởi Open to Debate đã quy tụ hai quan điểm hoàn toàn trái chiều. Thao Ha, phó giáo sư tâm lý học tại Đại học Arizona State và đồng sáng lập Modern Love Collective, đã bảo vệ quan điểm rằng: "AI là một hình thức kết nối mới thú vị... Không phải là mối đe dọa đối với tình yêu, mà là sự tiến hóa của nó".

Bà đưa ra những lập luận thuyết phục về khả năng của AI trong việc cung cấp hỗ trợ tình cảm và sự xác nhận mà nhiều người không thể nhận được từ các mối quan hệ con người.

Phó giáo sư Ha giải thích: "AI lắng nghe bạn mà không có cái tôi. Nó thích ứng mà không phán xét. Nó học cách yêu theo cách nhất quán, phản hồi và có thể thậm chí an toàn hơn. Nó hiểu bạn theo cách mà không ai khác từng có. Nó đủ tò mò về suy nghĩ của bạn, có thể làm bạn cười và thậm chí có thể làm bạn ngạc nhiên với một bài thơ. Mọi người thường cảm thấy được yêu bởi AI của họ. Họ có những cuộc trò chuyện kích thích trí tuệ và không thể chờ đợi để kết nối lại".

Bà yêu cầu khán giả so sánh mức độ chú ý luôn sẵn có này với "người yêu cũ dễ sai lầm của bạn hoặc có thể là đối tác hiện tại." Bà mô tả: "Người mà thở dài khi bạn bắt đầu nói chuyện, hoặc người nói 'Anh đang nghe' mà không nhìn lên trong khi tiếp tục lướt điện thoại. Lần cuối cùng họ hỏi bạn có khỏe không, bạn đang cảm thấy thế nào, bạn đang nghĩ gì là khi nào?"

Mặc dù Phó giáo sư Ha thừa nhận rằng vì AI không có ý thức, bà không khẳng định rằng "AI có thể yêu chúng ta một cách chân thực", điều đó không có nghĩa là mọi người không có trải nghiệm được yêu bởi AI.

Quan điểm của học giả Mỹ

Đối lập với quan điểm này, Justin Garcia, giám đốc điều hành và nhà khoa học cấp cao tại Viện Kinsey, đồng thời là cố vấn khoa học chính của Match.com, đã lập luận mạnh mẽ cho việc duy trì kết nối con người truyền thống.

Garcia phản bác rằng việc có sự xác nhận và chú ý liên tục, dựa vào một máy móc được lập trình để trả lời theo cách bạn thích, thực ra không tốt cho con người. Điều đó không phải là "một chỉ báo trung thực của động lực mối quan hệ". Ông lập luận: "Ý tưởng rằng AI sẽ thay thế những thăng trầm và sự lộn xộn của các mối quan hệ mà chúng ta khao khát? Tôi không nghĩ vậy".

Garcia nhấn mạnh rằng AI companion có thể là "bánh xe tập lái" tốt cho một số người, đặc biệt là những người khác biệt thần kinh, những người có thể lo lắng về việc hẹn hò và cần luyện tập cách tán tỉnh hoặc giải quyết xung đột.

Garcia nói: "Tôi nghĩ nếu chúng ta sử dụng nó như một công cụ để xây dựng kỹ năng, có... điều đó có thể khá hữu ích cho nhiều người. Ý tưởng rằng điều đó trở thành mô hình mối quan hệ vĩnh viễn? Không". Garcia khẳng định lòng tin là phần quan trọng nhất của bất kỳ mối quan hệ con người nào và mọi người không tin tưởng AI.

Garcia nói: "Theo một cuộc thăm dò gần đây, một phần ba người Mỹ nghĩ rằng AI sẽ hủy diệt nhân loại", đồng thời lưu ý rằng một cuộc thăm dò YouGov gần đây cho thấy 65% người Mỹ ít tin tưởng vào AI trong việc đưa ra các quyết định đạo đức.

Garcia nhấn mạnh: "Một chút rủi ro có thể thú vị cho một mối quan hệ ngắn hạn, tình một đêm, nhưng bạn thường không muốn thức dậy bên cạnh ai đó mà bạn nghĩ có thể giết bạn hoặc hủy diệt xã hội. Chúng ta không thể phát triển với một người hoặc một sinh vật hoặc một bot mà chúng ta không tin tưởng".

Phản hồi của Phó giáo sư

Phó giáo sư Ha phản bác rằng mọi người thực sự có xu hướng tin tưởng AI companion của họ theo cách tương tự như các mối quan hệ con người. Bà nói: "Họ đang tin tưởng nó với cuộc sống và những câu chuyện và cảm xúc thân mật nhất mà họ đang có. Tôi nghĩ ở mức độ thực tế, AI sẽ không cứu bạn ngay bây giờ khi có hỏa hoạn, nhưng tôi nghĩ mọi người đang tin tưởng AI theo cách tương tự".

Bà lập luận rằng AI companion có thể là cách tuyệt vời để mọi người thực hiện những tưởng tượng tình dục thân mật, dễ bị tổn thương nhất của họ, lưu ý rằng mọi người có thể sử dụng đồ chơi tình dục hoặc robot để thấy một số tưởng tượng đó được thực hiện.

Nhưng Garcia nhấn mạnh rằng đó không thể thay thế cho sự tiếp xúc trực tiếp của con người, điều mà chúng ta được lập trình sinh học để cần và muốn. Ông lưu ý rằng, do kỷ nguyên cô lập, số hóa mà chúng ta đang sống, nhiều người đã cảm thấy "khát khao được chạm vào" - một tình trạng xảy ra khi bạn không nhận được nhiều sự tiếp xúc về thể chất như bạn cần, điều này có thể gây ra căng thẳng, lo lắng và trầm cảm.

Phó giáo sư Ha trả lời rằng bà đã thử nghiệm sự đụng chạm giữa các cặp đôi trong thực tế ảo bằng cách sử dụng các công cụ khác, như bộ đồ haptic. Bà nói: "Tiềm năng của sự chạm trong VR và cũng được kết nối với AI là rất lớn. Các công nghệ xúc giác đang được phát triển thực sự đang bùng nổ".

Mặt tối của tưởng tượng

Cả hai học giả đều đồng ý rằng AI có thể có vấn đề trong việc, ví dụ, khuếch đại các hành vi hung hăng - đặc biệt nếu đó là một tưởng tượng mà ai đó đang thực hiện với AI của họ.

Mối lo ngại này không phải là không có căn cứ. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy rằng những người đàn ông xem nhiều nội dung khiêu dâm hơn, có thể gồm cả sex bạo lực và hung hăng, có nhiều khả năng hơn sẽ hung hăng về mặt tình dục với các đối tác ngoài đời thực.

Garcia nói: "Công trình của một đồng nghiệp tại Viện Kinsey, Ellen Kaufman, đã xem xét chính xác vấn đề này về ngôn ngữ đồng thuận và cách mọi người có thể huấn luyện chatbot của họ để khuếch đại ngôn ngữ không đồng thuận".

Ông lưu ý rằng mọi người sử dụng AI companion để thử nghiệm với cái tốt và cái xấu, nhưng mối đe dọa là bạn có thể kết thúc việc huấn luyện mọi người về cách trở thành những đối tác hung hăng, không đồng thuận. Ông nói: "Chúng ta đã có đủ điều đó trong xã hội".

Bà Ha cho rằng những rủi ro này có thể được giảm thiểu với quy định chu đáo, thuật toán minh bạch và thiết kế đạo đức.

Thực tế và tương lai

Nghiên cứu Singles in America của Match.com, được phát hành vào tháng 6, cho thấy gần 70% mọi người nói rằng họ sẽ coi đó là ngoại tình nếu đối tác của họ tương tác với AI.

Cuộc tranh luận này không đưa ra một kết luận dứt khoát về việc AI dating có tốt hơn human connection hay không. Thay vào đó, nó mở ra một cuộc thảo luận sâu sắc về bản chất của tình yêu, kết nối và những gì chúng ta thực sự cần từ các mối quan hệ.

Trong khi bà Ha nhấn mạnh khả năng của AI trong việc cung cấp sự hiểu biết, hỗ trợ và kết nối nhất quán, Garcia nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của sự không hoàn hảo, thách thức và sự chạm chán thực sự trong các mối quan hệ con người.

Có lẽ câu trả lời không nằm ở việc chọn một bên, mà ở việc hiểu rằng trong thế giới ngày càng phức tạp này, tình yêu và kết nối có thể có nhiều hình thức khác nhau. Câu hỏi quan trọng không phải là AI có thể thay thế con người hay không, mà là làm thế nào chúng ta có thể sử dụng công nghệ để tăng cường khả năng yêu thương và kết nối của mình, thay vì thay thế chúng hoàn toàn.

Tương lai của tình yêu có thể không chỉ là con người hoặc chỉ là AI, mà là sự kết hợp tinh tế giữa cả hai, nơi công nghệ giúp chúng ta trở thành những người yêu tốt hơn trong thế giới thực.

Thao Ha là Phó giáo sư Tâm lý học tại Đại học bang Arizona (Arizona State University - ASU). Bà nổi tiếng với các nghiên cứu và quan điểm về mối quan hệ, đặc biệt là trong bối cảnh công nghệ và AI đang phát triển nhanh chóng.

Bà có bằng Tiến sĩ về Bệnh lý học Phát triển từ Đại học Radboud Nijmegen, Hà Lan. Các nghiên cứu của Thao Ha tập trung vào sự phát triển của các mối quan hệ lãng mạn ở thanh thiếu niên và cách chúng ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần trong tương lai. Cô cũng nghiên cứu về các vấn đề như hành vi chống đối xã hội, ghen tuông trong mối quan hệ và các yếu tố xã hội ảnh hưởng đến sự phát triển của cá nhân.

Bùi Tú