Căng thẳng Mỹ - EU do Meta quyết từ chối quy định về AI

Việc Meta từ chối ký vào bộ quy tắc thực hành mới của EU về AI không chỉ là một quyết định kinh doanh đơn thuần, mà còn phản ánh cuộc tranh luận sâu sắc hơn về tương lai của quy định công nghệ trên toàn cầu.

Lời từ chối đanh thép

Meta đã chính thức từ chối ký kết bộ quy tắc thực hành tự nguyện của EU về trí tuệ nhân tạo, mô tả các hướng dẫn này là "quá mức" và "mơ hồ về mặt pháp lý". Công ty cho rằng khuôn khổ được công bố vào ngày 10.7 đã tạo ra những bất định cho các nhà phát triển và bao gồm các yêu cầu vượt ra ngoài phạm vi của Đạo luật AI.

Joel Kaplan, Giám đốc điều hành bộ phận Các vấn đề toàn cầu của Meta, đã công bố quyết định này vào thứ sáu tuần trước với lời phê bình gay gắt: "Châu Âu đang đi sai hướng trong vấn đề AI. Chúng tôi đã xem xét kỹ lưỡng Bộ quy tắc thực hành của Ủy ban châu Âu dành cho các mô hình AI đa mục đích và Meta sẽ không ký kết. Bộ quy tắc này tạo ra một số bất định pháp lý cho các nhà phát triển mô hình, cũng như các biện pháp vượt xa phạm vi của Đạo luật AI".

Dù bộ quy tắc này không mang tính ràng buộc, việc Kaplan công khai từ chối đã làm nổi bật căng thẳng ngày càng gia tăng giữa các công ty công nghệ lớn và các nhà lập pháp châu Âu về cách thức quản lý AI. Meta trước đây đã mô tả Đạo luật AI là "không thể dự đoán", lập luận rằng nó "đi quá xa", kìm hãm sự đổi mới và làm chậm trễ phát triển sản phẩm.

Cuộc chiến về tầm nhìn

Sự đối kháng này không chỉ là về các quy định kỹ thuật khô khan. Nó phản ánh hai triết lý hoàn toàn khác nhau về cách thức phát triển và triển khai AI. Trong khi EU ủng hộ một cách tiếp cận thận trọng, ưu tiên bảo vệ người dùng và quyền sáng tạo, Meta và nhiều công ty công nghệ Mỹ khác lại ủng hộ môi trường ít ràng buộc hơn để thúc đẩy đổi mới.

Bộ quy tắc thực hành của Ủy ban châu Âu nêu rõ một loạt tiêu chuẩn tự nguyện để hướng dẫn các công ty tuân thủ Đạo luật AI của EU. Các yêu cầu gồm việc tránh huấn luyện hệ thống AI bằng tài liệu vi phạm bản quyền, tôn trọng yêu cầu của các nhà văn và nghệ sĩ loại trừ tác phẩm của họ khỏi bộ dữ liệu huấn luyện và công bố tài liệu cập nhật thường xuyên về tính năng và hoạt động của hệ thống AI.

Đây không phải là những yêu cầu nhỏ. Chúng đòi hỏi các công ty phải tái cấu trúc cơ bản cách thức họ thu thập, xử lý và sử dụng dữ liệu - yếu tố cốt lõi của mô hình kinh doanh AI hiện đại.

Cái giá nào cho Meta?

Mặc dù bộ quy tắc là tự nguyện, việc không tham gia có thể đi kèm với những hậu quả đáng kể. Theo Thomas Regnier, phát ngôn viên về các vấn đề số của Ủy ban châu Âu, các công ty từ chối sẽ cần chứng minh tuân thủ pháp luật bằng các cách khác và có thể phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn.

Regnier nói với Bloomberg: "Các nhà cung cấp AI không ký kết sẽ phải chứng minh các phương tiện tuân thủ khác. Họ có thể bị giám sát quy định nhiều hơn".

Những công ty vi phạm Đạo luật AI cũng có thể phải chịu các khoản phạt tài chính đáng kể. Ủy ban châu Âu có thẩm quyền phạt các công ty lên tới bảy phần trăm doanh thu hàng năm toàn cầu của họ. Các nhà phát triển mô hình AI tiên tiến có thể phải đối mặt với mức phạt thấp hơn một chút lên tới 3%.

Với doanh thu hằng năm của Meta lên tới hàng chục tỉ USD, ngay cả mức phạt 3% cũng có thể lên tới hàng tỉ USD - con số không hề nhỏ ngay cả với một gã khổng lồ công nghệ.

Sự kháng cự của Meta đối với hướng quy định của EU phù hợp với động lực chính trị rộng lớn hơn. Công ty có thể cảm thấy được tiếp thêm sức mạnh từ sự ủng hộ của Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đã thúc giục EU bỏ Đạo luật AI vào tháng 4, gọi nó là "một hình thức đánh thuế". Với một đồng minh ở Washington ủng hộ quy định nhẹ hơn, Meta có thể coi việc phản đối công khai chính sách của EU là một chiến lược đáng giá.

Điều này không phải lần đầu tiên Meta thách thức các cơ quan châu Âu về quy định công nghệ. Những phản đối công khai của công ty dường như là một phần của nỗ lực dài hạn nhằm định hình chính sách AI toàn cầu phù hợp hơn với lợi ích doanh nghiệp của họ.

Tác động đối với ngành công nghiệp

Quyết định của Meta có thể tạo ra hiệu ứng domino trong ngành công nghệ. Các công ty công nghệ khác của Mỹ có thể cảm thấy được khuyến khích để thực hiện lập trường tương tự, đặc biệt nếu họ tin rằng có thể tránh được các hậu quả nghiêm trọng. Mặt khác, một số công ty có thể chọn tuân thủ để tránh rủi ro và duy trì quan hệ tốt với các cơ quan quản lý châu Âu.

Sự chia rẽ này cũng có thể dẫn đến một thế giới AI phân mảnh, nơi các sản phẩm và dịch vụ được phát triển theo các tiêu chuẩn khác nhau cho các khu vực khác nhau. Điều này có thể làm tăng chi phí phát triển và tạo ra rào cản cho sự đổi mới, nhưng cũng có thể dẫn đến các giải pháp được tùy chỉnh tốt hơn cho nhu cầu và giá trị địa phương.

Cuộc xung đột giữa Meta (và các công ty công nghệ Mỹ) và EU chỉ mới bắt đầu. Khi công nghệ AI tiếp tục phát triển nhanh chóng, áp lực để thiết lập các tiêu chuẩn toàn cầu sẽ chỉ gia tăng. Câu hỏi đặt ra là liệu các bên có thể tìm được tiếng nói chung hay sự chia rẽ sẽ ngày càng sâu sắc hơn.

Đối với EU, thách thức là cân bằng giữa việc bảo vệ người dùng và quyền sáng tạo với việc duy trì khả năng cạnh tranh trong cuộc đua AI toàn cầu. Đối với Meta và các công ty công nghệ khác, câu hỏi là liệu họ có thể duy trì được lập trường cứng rắn mà không bị cô lập khỏi một trong những thị trường lớn nhất thế giới.

Cuộc đối đầu này không chỉ về AI - nó về quyền lực, kiểm soát và tầm nhìn cho tương lai kỹ thuật số. Kết quả của nó sẽ định hình không chỉ cách thức phát triển AI mà còn cách thức quản lý công nghệ trong thập niên tới.

Bùi Tú