Ông Tập chấn chỉnh việc phát triển nóng AI và xe năng lượng mới tại Trung Quốc
Trong bối cảnh Trung Quốc tham vọng dẫn đầu cách mạng công nghệ toàn cầu, phát biểu gần đây của Chủ tịch Tập tại Hội nghị Công tác Đô thị Trung ương hôm 18.7 gây ra nhiều sự chú ý.
Tín hiệu điều chỉnh từ lãnh đạo tối cao
Theo Financial Times, lãnh đạo Trung Quốc đã công khai đặt câu hỏi về tính hiệu quả của việc đầu tư ồ ạt và rộng khắp vào ba lĩnh vực then chốt: trí tuệ nhân tạo (AI), năng lực điện toán, và xe năng lượng mới (NEV).
Điều đáng chú ý là những phát biểu này không phải đến từ một quan chức cấp trung hay địa phương, mà chính từ người đứng đầu Trung Quốc. Khi những lời này được đăng tải trên trang nhất của Nhân dân Nhật báo - tờ báo chính thống của đảng Cộng sản Trung Quốc, thông điệp trở nên rõ ràng: đây là lời cảnh báo nghiêm túc từ lãnh đạo tối cao.
Câu hỏi mà Chủ tịch Tập đặt ra mang tính chất triết lý sâu sắc về mô hình phát triển: "Liệu tất cả các tỉnh thành trong cả nước có cần thiết phải phát triển các ngành công nghiệp theo những hướng này không?" Đây không chỉ là thắc mắc về hiệu quả kinh tế, mà còn phản ánh một tầm nhìn chiến lược về sự đa dạng hóa và chuyên môn hóa trong phát triển kinh tế.
Hiện tượng "nhảy vọt" công nghệ mà các tỉnh thành Trung Quốc đang thực hiện có thể được hiểu như một cuộc đua không khai báo. Mỗi địa phương đều muốn trở thành trung tâm AI, trung tâm sản xuất xe điện, hay hub điện toán - không khác gì việc mọi người đều muốn mở cùng một loại cửa hàng trên cùng một con phố.
Mâu thuẫn giữa tăng trưởng và bền vững
Lời cảnh cáo về việc "không chỉ tập trung vào GDP tăng bao nhiêu và xây dựng được bao nhiêu dự án lớn, mà còn phải xem xét mức nợ là bao nhiêu" phản ánh một cuộc đấu tranh nội tại trong tư duy phát triển của Trung Quốc. Đây là sự chuyển đổi từ mô hình tăng trưởng theo số lượng sang chất lượng - một bài học đắt giá từ thập niên trước khi các dự án đầu tư công khổng lồ để lại hậu quả nợ nần.
Ông Tập đã chỉ trích thẳng thắn việc các quan chức địa phương chỉ tập trung vào thành tích ngắn hạn mà không tính đến hậu quả lâu dài. Cụm từ "không để một số người đẩy gánh nặng cho thế hệ tương lai" mang ý nghĩa sâu sắc về trách nhiệm liên thế hệ trong quản lý kinh tế.
Tín hiệu điều chỉnh chính sách
Bất chấp những lời cảnh báo, thực tế cho thấy Trung Quốc vẫn đang tiếp tục mở rộng ảnh hưởng trong các lĩnh vực công nghệ này. Việc NVIDIA được phép nối lại xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc với đơn hàng đang chờ xử lý trị giá 8 tỉ USD cho thấy nhu cầu khổng lồ vẫn đang tồn tại. Đây như một minh chứng cho thấy động lực thị trường mạnh mẽ đến mức có thể vượt qua cả những rào cản địa chính trị.
Thương vụ hợp tác giữa Uber và Baidu trong lĩnh vực xe tự hành cũng khẳng định vị thế dẫn đầu của Trung Quốc trong công nghệ giao thông thông minh. Sự kiện này không chỉ mang ý nghĩa thương mại mà còn thể hiện khả năng xuất khẩu công nghệ của Trung Quốc ra thị trường quốc tế.
Những phát biểu của Chủ tịch Tập có thể được hiểu như một tín hiệu điều chỉnh tinh tế. Thay vì hoàn toàn đảo ngược chính sách, đây có thể là lời kêu gọi một cách tiếp cận cân bằng hơn - vừa duy trì đà đổi mới sáng tạo, vừa tránh lãng phí tài nguyên và tích lũy rủi ro tài chính.
Điều này phản ánh trí tuệ quản lý kinh tế vĩ mô: biết khi nào cần thúc đẩy và khi nào cần kiềm chế. Trong bối cảnh nền kinh tế đang đối mặt với áp lực giảm phát và nhu cầu trong nước yếu, việc điều chỉnh cấu trúc đầu tư trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Xe năng lượng mới (NEVs) là một thuật ngữ rộng, chủ yếu được Trung Quốc sử dụng, để chỉ các loại phương tiện giao thông sử dụng nguồn năng lượng thay thế cho nhiên liệu hóa thạch truyền thống. Mục tiêu chính của NEVs là giảm thiểu ô nhiễm môi trường và giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ.
Theo định nghĩa của Trung Quốc và được chấp nhận rộng rãi trong ngành, NEVs bao gồm:
Xe điện chạy pin (Battery Electric Vehicles - BEV):
Đây là loại xe chạy hoàn toàn bằng điện, sử dụng năng lượng từ bộ pin lớn để cung cấp năng lượng cho động cơ điện.
Chúng không có động cơ đốt trong và không thải khí thải tại chỗ.
Ví dụ: Tesla Model 3, BYD Seal.
Xe hybrid sạc điện (Plug-in Hybrid Electric Vehicles - PHEV):
Loại xe này kết hợp cả động cơ đốt trong (xăng hoặc diesel) và một động cơ điện với bộ pin có thể sạc từ nguồn điện bên ngoài (ổ cắm điện).
PHEV có thể chạy hoàn toàn bằng điện trong một quãng đường nhất định (thường là khoảng vài chục đến hơn trăm km), sau đó động cơ xăng sẽ hoạt động hoặc hỗ trợ.
Chúng có thể thải khí thải khi chạy bằng xăng, nhưng vẫn tiết kiệm nhiên liệu hơn đáng kể so với xe xăng truyền thống.
Ví dụ: Toyota RAV4 Prime, Kia Sorento PHEV.
Xe điện mở rộng phạm vi (Range-Extended Electric Vehicles - REEV):
Đây là một biến thể của PHEV. REEV cũng sử dụng động cơ điện để truyền động chính, nhưng có một động cơ đốt trong nhỏ (thường chỉ dùng để sạc pin) thay vì trực tiếp truyền động cho bánh xe. Động cơ đốt trong này đóng vai trò như một "máy phát điện" để kéo dài phạm vi hoạt động khi pin yếu.
Ở Trung Quốc, REEV thường được phân loại chung với PHEV cho mục đích thống kê.
Ví dụ: Li Auto One, Nissan Kicks e-POWER.
Xe điện chạy bằng pin nhiên liệu (Fuel Cell Electric Vehicles - FCEV):
Loại xe này sử dụng hydro làm nhiên liệu. Hydro được chuyển đổi thành điện năng trong pin nhiên liệu (fuel cell stack) để cung cấp năng lượng cho động cơ điện.
Sản phẩm phụ duy nhất của quá trình này là nước và nhiệt, không thải ra khí độc hại.
Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng trạm nạp hydro còn hạn chế và chi phí sản xuất cao.
Ví dụ: Toyota Mirai, Hyundai NEXO.