Vi nhựa từ trà túi lọc: Có nên quá lo lắng?

Một nghiên cứu năm 2024 cho thấy trà túi lọc có thể thải ra hàng triệu hạt vi nhựa vào đồ uống. "Nghiên cứu này cho thấy một lượng đáng kể các hạt nhựa siêu nhỏ, được gọi là hạt vi nhựa và hạt nano, có thể được giải phóng từ các túi trà thương mại", Li Li - Phó giáo sư tại Đại học Nevada (Reno, Mỹ) giải thích. Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm túi trà làm từ polypropylene, nylon và cellulose, phát hiện ra sự giải phóng đáng kể các hạt nhựa ở cả 3 loại túi, trong đó túi polypropylene thải ra nhiều nhất.

Tác động sức khỏe của việc nuốt phải những hạt này vẫn đang được nghiên cứu. Do đó, PGS Li nhấn mạnh tầm quan trọng của việc diễn giải những phát hiện này một cách thận trọng: "Nghiên cứu cho thấy các hạt vi nhựa và nano có thể bám vào hoặc thậm chí xâm nhập vào các tế bào tạo nên niêm mạc ruột người, nhưng không cho thấy liệu những hạt này có thể đi qua niêm mạc ruột và cuối cùng đi vào máu hay không". Điều này cho thấy mặc dù các hạt có thể tác động tới một số tế bào nhất định, nhưng cần phải nghiên cứu thêm để hiểu rõ tác động của chúng trên toàn bộ cơ thể người.

Bryan Quốc Lê, nhà khoa học thực phẩm và là tác giả của cuốn sách 150 câu hỏi về khoa học thực phẩm đã được giải đáp cho rằng: "Nghiên cứu cho thấy vấn đề vi nhựa không hề liên quan đến cuộc sống hằng ngày của chúng ta và cần phải chú ý hơn đến cách mọi người thường xuyên tiếp xúc với chúng".

Aidan Charron, Phó giám đốc chương trình Ngày Trái đất toàn cầu tại Earthday.org nói thêm: "Giống như tất cả các tin tức và báo cáo về nhựa, vấn đề này nên được tất cả mọi người quan tâm. Đặc biệt là khi trà là thức uống phổ biến thứ 2 trên thế giới, sau nước".

Ông giải thích rằng nhựa có thể được tạo ra từ hơn 16.000 hóa chất kết hợp với dầu mỏ, tạo ra vô số biến thể có khả năng gây hại. Nhiều hóa chất trong số này vẫn chưa được đặt tên hoặc tiết lộ do được bảo vệ bí mật thương mại. "Nhựa phần lớn không được quản lý và nghiên cứu đầy đủ trong một thời gian dài nhưng giờ đây, cộng đồng khoa học đang chú ý nhiều hơn", ông Aidan Charron lưu ý.

Ông cũng giải thích rằng chúng ta đang tiêu thụ vi nhựa và các hóa chất phụ gia rò rỉ từ chúng qua đồ uống và thực phẩm và phần lớn nhựa đến từ bao bì, chẳng hạn như chai nhựa dùng một lần hoặc trong trường hợp này là chính túi trà.

Vậy chúng ta có nên thực sự lo lắng về cốc trà hàng mình đang uống không? Mặc dù có thể đáng lo ngại, nhưng mọi thứ vẫn còn chưa rõ ràng và đang được nghiên cứu. Nhưng nếu muốn an toàn, người dùng có thể chọn uống trà rời. Những thay đổi nhỏ như vậy có thể giúp giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với vi nhựa.

Những gì sự nghiên cứu tìm thấy và không tìm thấy

Ông Li giải thích: "Các nhà nghiên cứu đã ngâm 300 túi trà trong nước nóng ở nhiệt độ khoảng 95°C, khuấy với tốc độ 750 vòng/phút. Họ phát hiện thấy từ 8,18 triệu đến 1,2 tỉ hạt nhựa kích thước nano trên mỗi mililit nước". Ông nói thêm rằng đây không phải là lần đầu tiên túi trà được cho là có liên quan đến việc giải phóng các hạt vi nhựa và nano. Các nghiên cứu trước đây còn phát hiện ra một lượng lớn hơn, lên đến hàng tỉ hạt, được giải phóng từ túi trà lọc vào nước nóng.

Mặc dù nghiên cứu phát hiện ra rằng những hạt nhỏ này có thể bám vào hoặc thậm chí xâm nhập vào các tế bào niêm mạc ruột người, nhưng vẫn chưa chứng minh được liệu chúng có thể đi qua hàng rào ruột vào máu hay không. Sự khác biệt này rất quan trọng vì các hạt xâm nhập vào máu có thể lưu thông khắp cơ thể, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan hoặc hệ thống khác nhau. Mặc dù những phát hiện này cho thấy sự tương tác với các tế bào ruột, nhưng những tác động rộng hơn của chúng đối với sức khỏe con người vẫn chưa được biết rõ và cần được nghiên cứu thêm để hiểu rõ những rủi ro lâu dài.

Điều quan trọng là phải xem xét những phát hiện của nghiên cứu mới này trong bối cảnh cụ thể. Ông Li nhấn mạnh rằng nghiên cứu chỉ tập trung vào việc đếm số lượng hạt vi nhựa thải ra trong nước nóng. Tuy nhiên, các nhà khoa học thường dựa vào dữ liệu bổ sung, chẳng hạn như tổng trọng lượng của các hạt này hoặc phân bố kích thước của chúng, để đánh giá khả năng gây hại. Các số liệu này giúp xác định mức độ phơi nhiễm an toàn bằng cách xem xét cách cơ thể tương tác với các kích thước và nồng độ hạt khác nhau. Nếu không có thông tin quan trọng này, không thể đánh giá chính xác liệu mức độ vi nhựa thải ra từ túi trà lọc có gây ra rủi ro sức khỏe đáng kể hay không.

Bằng chứng cho thấy việc tiếp xúc với vi nhựa có thể gây hại cho sức khỏe

Thách thức mà người tiêu dùng phải đối mặt là khoa học nghiên cứu về phơi nhiễm vi nhựa còn khá mới mẻ. Những gì chúng ta biết về vi nhựa nói chung không nhất thiết đúng với từng nguồn vi nhựa cụ thể. Vì vậy, mặc dù phơi nhiễm tổng thể có thể liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, chúng ta không thể nói rằng phơi nhiễm vi nhựa từ túi trà là nguyên nhân hàng đầu. Điều này có nghĩa rằng người tiêu dùng cần tự quyết định mức độ của bản thân khi tiếp xúc với nhựa.

Tuy nhiên, điều quan trọng là phải hiểu rằng vi nhựa nói chung có liên quan đến các hậu quả sức khỏe tiêu cực. Ông Lê nhấn mạnh rằng vi nhựa có thể tác động đến tế bào con người, có khả năng làm thay đổi biểu hiện gien thông qua các hóa chất rò rỉ từ nhựa, có thể hoạt động như chất gây rối loạn nội tiết dẫn đến ung thư, ác bệnh về tiêu hóa và rối loạn thần kinh.

Dựa trên mối lo ngại này, ông Charron nhấn mạnh những rủi ro sức khỏe rộng lớn hơn liên quan đến việc tiếp xúc hoàn toàn với vi nhựa. "Chúng ta không biết tiếp xúc với vi nhựa từ việc uống trà đang gây ra những tác động gì cho chúng ta hiện nay, vì đây đều là những nghiên cứu mới. Nhưng có một danh sách ngày càng dài các rối loạn và bệnh tật liên quan đến việc tiêu thụ các loại vi nhựa khác và hóa chất bao gồm ung thư, đau tim, đột quỵ, các vấn đề thần kinh, gồm cả alzheimer và chứng mất trí nhớ, các vấn đề về hành vi, giảm khả năng sinh sản, tăng nguy cơ sảy thai...".

Charron chỉ ra "việc giảm tiêu thụ nhựa nên là ưu tiên hàng đầu của mọi người, nhưng không dễ để tránh, vì nó quá phổ biến".

Các lựa chọn thay thế túi trà lọc

Nếu đang muốn giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với vi nhựa và sẵn sàng lựa chọn các phương pháp pha trà hoàn toàn tự nhiên thì có rất nhiều phương pháp đơn giản. Dưới đây là một số gợi ý.

Nếu thích nhâm nhi tách trà, thì việc dùng ấm đun nước có bộ lọc trà lá rời tích hợp là một ý tưởng không tồi. Các loại ấm đun nước này được làm bằng thủy tinh borosilicate và thép không gỉ.

Người dùng cũng có thể thử túi trà dùng một lần Eco-Fil. Chỉ cần cho lá trà vào túi, kéo dây rút để cố định và ngâm túi trong nước nóng như một túi trà thông thường.

Những túi lọc trà này được làm từ giấy bột gỗ chưa tẩy trắng, có khả năng phân hủy sinh học. Ông Charron cho biết phương pháp hàn nhiệt được sử dụng cho túi này giúp loại bỏ nhu cầu sử dụng keo dán, vốn có thể là nguồn phát sinh vi nhựa.

Đan Thùy