Biến hàng triệu smartphone cũ thành trung tâm dữ liệu tí hon: Sáng kiến giảm rác điện tử tuyệt vời
Nhịp đập khoa học - Ngày đăng : 13:04, 05/07/2025
Biến hàng triệu smartphone cũ thành trung tâm dữ liệu tí hon: Sáng kiến giảm rác điện tử tuyệt vời
Trong thời đại mà trung bình mỗi chiếc smartphone được thay mới sau hai đến ba năm, các nhà nghiên cứu tại Estonia đã tìm ra một cách đổi mới để trao cho thiết bị cũ “cuộc đời thứ hai” đầy ý nghĩa, bằng cách biến chúng thành những trung tâm dữ liệu tí hon.
Cách tiếp cận mới này có thể làm thay đổi cách chúng ta nghĩ về thiết bị điện tử, ô nhiễm và cả những hệ thống kỹ thuật số vận hành cuộc sống hiện đại. Đây là đột phá công nghệ bền vững không chỉ mang lại ý tưởng tái sử dụng thông minh, mà còn giúp giảm thiểu rác thải điện tử, tiết kiệm chi phí và mở ra những tiềm năng mới cho xử lý dữ liệu xanh hơn.
Mỗi năm các hãng trên thế giới sản xuất hơn 1,2 tỉ chiếc smartphone. Việc sản xuất smartphone tiêu tốn nhiều năng lượng, nguyên liệu thô quý hiếm và gây ô nhiễm nặng nề. Dù một số smartphone được tái chế, nhiều chiếc vẫn bị vứt bỏ ra bãi rác, đôi khi pin vẫn còn bên trong, rò rỉ hóa chất độc hại ra môi trường.
Thế nhưng, vấn đề không chỉ nằm ở rác thải. Nhu cầu cho các trung tâm dữ liệu (cơ sở khổng lồ lưu trữ và xử lý thông tin từ email đến trí tuệ nhân tạo) ngày càng tăng. Những trung tâm này ngốn năng lượng và tốn kém để xây dựng.
Sáng kiến tuyệt vời hồi sinh hàng triệu smartphone cũ để giảm thiểu rác thải điện tử
Tại Viện Khoa học Máy tính thuộc Đại học Tartu (Estonia), các nhà nghiên cứu đã tạo ra nguyên mẫu hoạt động được, biến smartphone cũ thành trung tâm dữ liệu tí hon. Các thiết bị được tháo rời, gỡ bỏ pin và thay bằng nguồn điện bên ngoài an toàn hơn, sau đó gắn vào giá đỡ in 3D và liên kết lại với nhau.
Việc tái sử dụng smartphone cũ thành trung tâm dữ liệu tí hon rất tiết kiệm chi phí, chỉ tốn khoảng 8 euro mỗi máy (khoảng 9 USD).
Khi đã kết nối, những chiếc smartphone được tái chế này có thể thu thập, lưu trữ và phân tích dữ liệu. Một thử nghiệm ban đầu liên quan đến việc giám sát sinh vật biển. Thay vì phải nhờ thợ lặn quay phim thủ công, trung tâm dữ liệu tí hon dưới nước được vận hành bằng smartphone đã tự động nhận diện và ghi lại các sinh vật - tất cả đều theo thời gian thực.
Đại học Tartu là trường đại học quốc gia của Estonia, ngôi trường lớn nhất, lâu đời nhất và được xếp hạng cao nhất ở nước Bắc Âu này.
Một số thông tin về Đại học Tartu
- Được thành lập bởi Vua Gustavus Adolphus của Thụy Điển vào năm 1632, khiến nó trở thành một trong những trường đại học lâu đời nhất ở Bắc Âu.
- Tọa lạc tại thành phố Tartu, Estonia.
- Được coi là một trong những trung tâm giáo dục và nghiên cứu hàng đầu ở Bắc Âu, thường xuyên nằm trong top các trường đại học tốt nhất thế giới.
Đặc điểm nổi bật
- Nổi tiếng với nền giáo dục dựa trên nghiên cứu.
- Cung cấp nhiều chương trình đào tạo quốc tế bằng tiếng Anh ở các bậc cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ.
- Là thành viên của các tổ chức giáo dục quốc tế uy tín như Coimbra Group và Utrecht Network.
Các lĩnh vực đào tạo đa dạng: Khoa học máy tính, Công nghệ thông tin, Quản trị Kinh doanh, Kinh tế, Y học, Khoa học sức khỏe, Luật, Khoa học tự nhiên (Sinh học, Hóa học, Vật lý...), Nhân văn và Khoa học xã hội (Triết học, Lịch sử, Ngôn ngữ...), Kỹ thuật và Công nghệ.
Tóm lại, Đại học Tartu không chỉ cơ sở giáo dục hàng đầu Estonia mà còn là trung tâm nghiên cứu quan trọng có đóng góp vào các lĩnh vực đổi mới công nghệ, như ví dụ về việc tái sử dụng smartphone cũ.
Ứng dụng tiềm năng khác
Các cụm smartphone này có thể được lắp đặt tại trạm xe buýt để đếm lượng hành khách và giúp cải thiện lịch trình giao thông công cộng.
Được công bố trên tạp chí IEEE Pervasive Computing, nghiên cứu cho thấy chỉ với khoản đầu tư nhỏ, smartphone cũ từng bị coi là “rác điện tử” có thể đảm nhận vai trò mới quan trọng mà không cần chip tiên tiến nhất hay ngân sách lớn.
Dù thay đổi hành vi của người dùng, chẳng hạn giữ smartphone lâu hơn, vẫn là giải pháp bền vững nhất, những sáng kiến như thế này cung cấp một hướng tiếp cận thông minh, thực tế nhằm giảm ô nhiễm và kéo dài tuổi thọ sử dụng thiết bị.
Huber Flores, Phó giáo sư về chuyên ngành Điện toán phổ cập tại Đại học Tartu, nói: “Đổi mới đôi khi không bắt đầu từ điều gì mới mẻ, mà bằng một cách tư duy mới về cái cũ, hình dung lại vai trò của nó trong việc định hình tương lai”.
Giải pháp thông minh nằm trong tầm tay
Hiện tại, nguyên mẫu trung tâm dữ liệu nhỏ bé này vẫn còn đang trong giai đoạn đầu phát triển. Thế nhưng, những nhà nghiên cứu cho biết các phiên bản tương lai có thể dễ lắp ráp hơn và tương thích với nhiều phần cứng hơn. Theo thời gian và sự phát triển hơn nữa, chúng ta có có thể thấy những trung tâm dữ liệu tin hon cung cấp năng lượng thành phố thông minh, trung tâm cộng đồng và các dự án bảo tồn từ công nghệ sẵn có.
Đây là ý tưởng nhỏ với tiềm năng lớn và là lời nhắc rằng đôi khi giải pháp thông minh nhất lại bắt đầu từ chính thứ đang nằm trong tay chúng ta.
Điện toán phổ cập (điện toán lan tỏa) là khái niệm trong khoa học máy tính, nơi công nghệ điện toán được tích hợp một cách liền mạch và gần như "vô hình" vào môi trường xung quanh chúng ta. Mục tiêu là làm cho điện toán trở nên phổ biến đến mức chúng ta có thể tương tác với chúng mọi lúc, mọi nơi, mà không cần phải ý thức rõ ràng về sự hiện diện của chúng.
Một số điểm chính để hiểu rõ hơn về điện toán phổ cập
Tính "vô hình": Thay vì là những thiết bị riêng biệt như máy tính để bàn (desktop) hay laptop, các bộ vi xử lý và công nghệ điện toán được nhúng vào vật dụng hàng ngày như quần áo, đồ nội thất, thiết bị gia dụng, xe cộ và thậm chí cả cơ sở hạ tầng đô thị.
Mọi lúc, mọi nơi: Công nghệ luôn sẵn sàng và có thể truy cập được, bất kể người dùng đang ở đâu hay đang làm gì.
Tương tác tự nhiên: Người dùng tương tác với hệ thống một cách tự nhiên và trực quan, thường thông qua các cảm biến, giọng nói, cử chỉ hoặc các tín hiệu môi trường, thay vì các giao diện truyền thống như bàn phím và chuột.
Nhận biết ngữ cảnh: Các hệ thống điện toán phổ cập có khả năng nhận biết và hiểu được ngữ cảnh xung quanh (ví dụ vị trí, thời gian, nhiệt độ, trạng thái của người dùng) để cung cấp những dịch vụ và thông tin phù hợp nhất.
Kết nối liên tục: Các thiết bị này được kết nối với nhau và với internet thông qua mạng không dây, tạo ra một môi trường thông tin và dịch vụ liên tục.
Ví dụ về điện toán phổ cập trong cuộc sống
Nhà thông minh: Hệ thống chiếu sáng, điều hòa nhiệt độ tự động điều chỉnh dựa trên sự hiện diện của con người, nhiệt độ bên ngoài và thời gian trong ngày.
Thiết bị đeo thông minh: Đồng hồ thông minh, vòng tay thể dục theo dõi sức khỏe, nhịp tim, giấc ngủ và gửi dữ liệu về điện thoại hoặc đám mây.
Thành phố thông minh: Các cảm biến trong thành phố giám sát giao thông, chất lượng không khí, hệ thống chiếu sáng công cộng tự động bật tắt để tiết kiệm năng lượng.
Y tế: Các thiết bị y tế có thể theo dõi tình trạng bệnh nhân từ xa, gửi cảnh báo khi có bất thường.
Điện toán phổ cập thường được xem là bước phát triển tiếp theo của điện toán, hướng tới tương lai nơi công nghệ trở thành một phần không thể thiếu và không nhận thấy của cuộc sống hàng ngày. IoT (internet vạn vật) là một phần quan trọng và là nền tảng cho sự phát triển của điện toán phổ cập.