Khó khăn về vốn “níu chân” doanh nghiệp

Tại tọa đàm "Phát huy vai trò của các ngân hàng thương mại trong thực hiện Nghị quyết 68" do Cổng TTĐT Chính phủ tổ chức ngày 27.6, TS Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đánh giá rất cao vai trò của hệ thống ngân hàng thương mại đối với DN.

“Đối với DN, vai trò của tín dụng giống như xăng đối với xe chạy xăng. Nếu không có xăng thì xe không chạy được. Tuy nhiên, nếu giá xăng quá cao thì xe vận hành không kinh tế. Một xe chạy xăng không được đổ đầy bình cũng tương tự DN không đủ vốn thì không thể đi được xa”, ông Tuấn nói.

Ông Tuấn chia sẻ rằng khi nói chuyện với DN về phát triển công nghiệp hỗ trợ, có nhiều DN cho biết không phải không đủ khả năng, trình độ công nghệ để phát triển, mà điểm bất lợi của DN Việt là vốn.

“Nếu như các DN Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc)... có thể tiếp cận được với những nguồn vốn chi phí thấp, rẻ, dài hạn, có thể lãi suất chỉ 2 - 3%/năm, thì DN Việt Nam phải vay vốn ngân hàng với lãi suất cao. Nếu đầu tư dài hạn, về mặt kinh tế là không khả thi, không hiệu quả”, ông Tuấn nêu.

TS Đậu Anh Tuấn cho hay hiện nay vốn cho phát triển kinh tế, đặc biệt là DN tư nhân đang phụ thuộc rất nhiều vào ngân hàng. Tuy nhiên, với nhiều quốc gia, để đầu tư dài hạn họ không dựa vào hệ thống ngân hàng, mà huy động vốn từ trái phiếu, thị trường chứng khoán. Nhưng những mảng thị trường này của Việt Nam chưa phát triển đúng với kỳ vọng.

Ngoài ra, Nghị quyết 68 đã khuyến khích việc cho vay không chỉ dựa trên tài sản thế chấp, mà phải chuyển sang cho vay dựa trên dòng tiền. Tuy nhiên, từ nghị định đến thông tư vẫn còn tồn tại những quy định gây trở ngại.

“Thay vì chỉ cho vay các khoản có tài sản bảo đảm, ngân hàng cần được tạo điều kiện để mở rộng tín dụng cho những DN có luồng tiền tốt, có lịch sử tuân thủ pháp luật rõ ràng, được đánh giá là có tiềm năng. Đây cũng chính là cách để khuyến khích các DN khởi nghiệp sáng tạo”, ông Tuấn cho hay.

Đối với vấn đề liên quan đến quỹ đầu tư tại Việt Nam, ông Tuấn cho biết hiện còn tương đối khiêm tốn.

Hiện nay, quy định về điều kiện để DN được niêm yết trên sàn chứng khoán của Việt Nam đang rất chặt chẽ. Các quỹ đầu tư, khi rót vốn vào DN, đều cần một cơ chế để rút vốn, thu hồi lợi nhuận. Tuy nhiên, trong bối cảnh điều kiện IPO hiện hành yêu cầu DN phải có lãi trong 2 năm liên tiếp và không có lỗ lũy kế, thì khả năng thoái vốn của nhà đầu tư gần như bị hạn chế nghiêm trọng.

Chính vì vậy, theo ông Tuấn, trên thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay, phần lớn các DN niêm yết là các ngân hàng thương mại và DN bất động sản; còn các DN đổi mới sáng tạo - dù tiềm năng - lại rất ít DN đáp ứng được điều kiện niêm yết.

“Nghị quyết 68 và Nghị quyết 57 đã bước đầu khơi thông những điểm nghẽn này. Luật Khoa học và Công nghệ về đổi mới sáng tạo cũng đã có quy định về việc thành lập sàn niêm yết riêng dành cho DN trong lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là hướng đi rất quan trọng nhằm tháo gỡ khó khăn về thể chế, mở đường cho các dòng vốn đầu tư tiếp cận hiệu quả hơn với các DN đổi mới sáng tạo trong nước”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu

Ông Nguyễn Phi Lân, Vụ trưởng Vụ Dự báo, thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính (Ngân hàng Nhà nước) cũng cho rằng một nền kinh tế không đảm bảo được hoạt động an toàn, hiệu quả thì các DN trong khu vực đó đều bị ảnh hưởng. Do vậy, điều hành chính sách tiền tệ là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn, hiệu quả.

Ông Lân cũng khuyến cáo cần điều hành tăng trưởng tín dụng một cách an toàn, hiệu quả và lành mạnh; đẩy mạnh cải cách hành chính trong hoạt động ngân hàng nhằm cải thiện môi trường kinh doanh; bảo đảm hoạt động của các ngân hàng thương mại diễn ra an toàn, lành mạnh.

“Ngành ngân hàng không chỉ đảm bảo nguồn vốn cho nền kinh tế mà còn phải tự tái cấu trúc để trở nên mạnh mẽ hơn, từ đó cung cấp các khoản vay hiệu quả hơn, chi phí thấp hơn. Ngoài ra, ngành cũng phải đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt và chuyển đổi số – đây là xu hướng tất yếu”, ông Lân nêu.

Bà Nguyễn Bảo Thanh Vân, Phó tổng giám đốc VietinBank, cho rằng các giải pháp hỗ trợ được đề ra trong Nghị quyết 68 đã góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của DN theo hướng tích cực hơn, từ đó làm gia tăng nhu cầu tín dụng một cách "lành mạnh". Khi DN khỏe, có nền tảng tài chính tốt và hoạt động ổn định, thì các tổ chức tín dụng cũng sẽ thuận lợi hơn trong việc cung ứng vốn – vừa an toàn, vừa hiệu quả.

“Chúng tôi xây dựng các gói tín dụng chuyên biệt cho DN tư nhân và các đối tượng khách hàng SME, với lãi suất ưu đãi từ 5%/năm – thấp hơn cả mặt bằng lãi suất tiền gửi 12 tháng (hiện ở mức 5,2 – 5,3%). Các gói vay được thiết kế riêng cho từng ngành nghề, mục tiêu kinh doanh để bảo đảm phù hợp và hiệu quả cao nhất”, bà Vân nêu.

Bà Vân cũng cũng chia sẻ ngân hàng đặc biệt chú trọng đến chuyển đổi số – một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.

Theo đó, ngân hàng đã áp dụng các công nghệ chuyển đổi số vào phục vụ khách hàng, đặc biệt là đối tượng khách hàng DN tư nhân và SME; sử dụng AI để phân tích, thẩm định dựa trên cái dữ liệu dòng tiền và dựa trên chuỗi giá trị của khách hàng; tích hợp dữ liệu giữa ngân hàng, thuế và các cơ quan quản lý để thu thập những thông tin của khách hàng một cách nhanh chóng và chính xác nhất để sớm đưa ra những quyết định thẩm định cho khách hàng...

Lam Thanh