Nghịch lý dùng AI trong lập trình: Càng dùng nhiều, càng mất niềm tin

Đây không chỉ là một con số thống kê đơn thuần, mà là câu chuyện về mối quan hệ phức tạp giữa những người sáng tạo ra công nghệ và chính công nghệ họ đang phát triển.

Sự gia tăng nghịch lý: Dùng nhiều hơn, tin tưởng ít hơn

Con số từ khảo sát Stack Overflow vẽ nên một bức tranh đầy mâu thuẫn. Trong khi tỷ lệ các lập trình viên sử dụng công cụ AI đã tăng từ 76% năm 2024 lên 84% năm 2025 - một mức tăng đáng kể cho thấy sự thâm nhập sâu rộng của AI vào quy trình phát triển phần mềm - thì niềm tin đối với công nghệ này lại đi theo chiều hướng ngược lại.

Chỉ 29% lập trình viên cho biết họ tin tưởng vào AI trong năm 2025 - con số giảm mạnh so với 40% của năm trước. Đáng lo hơn, khi được hỏi về quan điểm tổng thể đối với công nghệ này, chỉ có 60% trong số hơn 49.000 nhà phát triển được khảo sát trên toàn thế giới trả lời tích cực, giảm từ 72% so với năm 2024.

Điều này đặt ra một câu hỏi quan trọng: Tại sao những người đang sử dụng AI càng nhiều lại càng mất niềm tin vào nó? Câu trả lời có thể nằm ở chính trải nghiệm thực tế của họ với công nghệ này.

Khi được hỏi về những thách thức lớn nhất khi làm việc với AI, 66% lập trình viên chỉ ra một vấn đề cốt lõi: "Các giải pháp AI gần như đúng, nhưng không hoàn toàn đúng". Đây có thể được coi là lời nguyền của AI trong lập trình - khả năng tạo ra code có vẻ hợp lý, hoạt động trong hầu hết các trường hợp, nhưng ẩn chứa những lỗi tinh vi có thể gây ra vấn đề nghiêm trọng.

Trong lập trình, "gần đúng" không khác gì "hoàn toàn sai". Một dòng code có thể hoạt động hoàn hảo trong 99% trường hợp, nhưng 1% còn lại có thể dẫn đến sự cố hệ thống, lỗi bảo mật, hoặc thậm chí là thảm họa tài chính. Đây chính là lý do tại sao hơn 45% lập trình viên phàn nàn rằng việc debug code được tạo bởi AI tốn thời gian hơn - họ phải dành nhiều công sức để tìm ra những lỗi ẩn mà AI đã tạo ra.

Một khía cạnh đáng chú ý khác của khảo sát là gần 64% lập trình viên cho biết họ không sợ mất việc vì AI. Mặc dù con số này giảm nhẹ so với năm trước (khoảng 4%), nó vẫn cho thấy rằng đa số lập trình viên không coi AI là mối đe dọa trực tiếp đối với công việc của họ.

Điều này có thể giải thích một phần cho nghịch lý mà chúng ta đang chứng kiến. Lập trình viên không sợ bị thay thế bởi AI, nhưng họ bực bội với chất lượng và độ tin cậy của các công cụ AI hiện tại. Họ sẵn sàng sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ, nhưng không tin tưởng nó đủ để giao phó những tác vụ quan trọng.

Tác nhân AI được phản hồi tích cực

Tuy nhiên, không phải tất cả các khía cạnh của AI đều nhận được phản hồi tiêu cực. Trong lĩnh vực tác nhân AI (AI agents) - những hệ thống AI có khả năng tự động thực hiện các tác vụ phức tạp - câu chuyện lại khác biệt đáng kể.

Mặc dù 52% lập trình viên cho biết họ chưa sử dụng AI agents và 38% không có kế hoạch thay đổi điều này thì những người đã trải nghiệm công nghệ này lại đưa ra phản hồi tích cực. Có tới 69% khẳng định rằng AI agents giúp tiết kiệm thời gian - một lợi ích thiết thực và đo lường được trong công việc hằng ngày.

Điều này cho thấy một sự phân cực thú vị trong cộng đồng lập trình: những người chưa sử dụng AI agents có xu hướng hoài nghi, trong khi những người đã trải nghiệm lại nhận thấy giá trị thực tế. Tuy nhiên, khảo sát cũng cho thấy 87% quan ngại về độ chính xác của AI agents và 81% lo lắng về tác động đến bảo mật và bảo vệ dữ liệu.

Khảo sát cũng hé lộ những công cụ đang định hình cảnh quan AI trong phát triển phần mềm. Redis dẫn đầu với 42,9% lập trình viên sử dụng để quản lý dữ liệu cho AI agents, sát nút với Github MCP Server chỉ kém 0,1%. Điều này cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt và đa dạng trong hệ sinh thái công cụ AI.

Trong việc điều phối AI agents, Ollama - một công cụ mã nguồn mở - được hơn một nửa số người được hỏi sử dụng, theo sau là Langchain với gần 33%. Sự thống trị của các giải pháp mã nguồn mở trong lĩnh vực này phản ánh xu hướng của cộng đồng lập trình viên muốn có quyền kiểm soát và minh bạch trong các công cụ họ sử dụng.

Bài học cho người trong cuộc

Câu chuyện này mang đến những bài học quan trọng cho cả ngành công nghiệp AI và cộng đồng phát triển phần mềm. Nghịch lý hiện tại có thể là một giai đoạn tự nhiên trong quá trình phát triển và áp dụng công nghệ mới. Lập trình viên, với tư cách là những người am hiểu sâu về công nghệ, có thể nhận ra được cả tiềm năng và hạn chế của AI sớm hơn so với những người dùng thông thường.

Sự giảm sút niềm tin này có thể là một điều tích cực trong dài hạn. Nó cho thấy cộng đồng lập trình đang có cái nhìn thực tế và phê phán về AI, thay vì bị cuốn theo làn sóng hype. Điều này có thể dẫn đến những yêu cầu chất lượng cao hơn, thúc đẩy sự phát triển của những công cụ AI tốt hơn và đáng tin cậy hơn.

Cuối cùng, nghịch lý "càng dùng nhiều, càng tin tưởng ít" có thể là dấu hiệu của một giai đoạn trưởng thành trong mối quan hệ giữa con người và AI. Thay vì niềm tin mù quáng hoặc sự từ chối hoàn toàn, chúng ta đang chứng kiến sự hình thành của một mối quan hệ sắc thái - nơi mà AI được sử dụng như một công cụ hữu ích nhưng cũng được đối xử với sự cảnh giác và phê phán cần thiết.