Nga mở rộng hiện diện gần biên giới Ukraine, Kyiv kiên quyết giữ vững lãnh thổ

Thông tin này được tướng Oleksandr Syrsky, Tổng tư lệnh quân đội Ukraine, xác nhận. Ông cho biết tần suất tấn công của Nga trong gần một tuần qua đã “gần như tăng gấp đôi ở mọi hướng chính dọc tiền tuyến”.

Chiến sự tại đông bắc Ukraine

Theo Newsweek, vùng đông bắc Ukraine, đặc biệt là khu vực Sumy, từng được Kyiv sử dụng làm bàn đạp cho một cuộc tấn công bất ngờ vượt biên sang tỉnh Kursk của Nga hồi tháng 8 năm ngoái. Động thái này đã gây nhiều tổn thất cho Nga và giúp Ukraine có lợi thế chiến lược trong thời gian ngắn. Moscow sau đó dốc sức nhằm đẩy lực lượng Ukraine khỏi khu vực giáp biên này, nhưng chỉ đến những tuần gần đây, một đợt tấn công mới của Nga mới tạm nới lỏng thế kiểm soát biên giới của Ukraine.

Không chỉ tiến công vào một số khu định cư của Ukraine ở Sumy, quân đội Nga còn tăng cường ném bom các làng biên giới, buộc hàng nghìn cư dân phải sơ tán tới các khu vực an toàn hơn. Nga thậm chí tuyên bố đã chiếm được làng Basovka, song phía Ukraine bác bỏ và gọi đây là “chiến dịch thông tin sai lệch”. Thống đốc Sumy, ông Volodymyr Artiukh, cũng khẳng định Nga chưa thiết lập quyền kiểm soát thực tế trên bất kỳ lãnh thổ nào trong khu vực, dù có một số nhóm tấn công vượt qua biên giới.

Bên kia biên giới Belgorod (thuộc Nga), Kharkiv đã hứng chịu những đợt pháo kích dữ dội. Nga cũng phát động tấn công quanh thành phố Kupiansk, nhưng theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ, “không có tiến triển nào được xác nhận”. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết mục tiêu trước mắt là bảo vệ Sumy và Kharkiv “nhiều nhất có thể”, đồng thời ông cảnh báo về một cuộc tấn công mới của Nga, có thể mở rộng xuống cả khu vực Zaporizhzhia ở phía nam.

Trong các cuộc phỏng vấn, tư lệnh Syrsky nhấn mạnh việc Nga “tăng gần gấp đôi” số đợt tấn công ở hầu hết các hướng. Ông đánh giá Nga vẫn muốn thiết lập “vùng đệm” dọc biên giới tại Kharkiv, Sumy và Chernihiv, nhằm ngăn chặn hoặc giảm thiểu nguy cơ phản công của Kyiv. Giới chuyên gia Ukraine cũng nhận định chiến dịch tấn công đông bắc này giúp Moskva cải thiện vị thế trong bất kỳ cuộc đàm phán tiềm năng nào.

Tướng Syrsky tiết lộ Ukraine dự kiến phải huy động khoảng 30.000 quân mỗi tháng để đối phó đà tiến công của Nga. Dù chịu nhiều tổn thất, phía Nga vẫn bổ sung liên tục 8.000 - 9.000 quân/tháng ra tiền tuyến. Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố nước này đã triển khai gần 700.000 quân trên khắp tiền tuyến năm 2023, trong khi Ukraine vẫn duy trì mức dưới 900.000 quân, theo thống kê của Kyiv.

Áp lực lên phòng không Ukraine

Bên cạnh các đợt tấn công trên bộ, quân đội Nga còn gia tăng tập kích đường không bằng các loại UAV tự sát (Geran-2), tên lửa hành trình và đặc biệt là tên lửa đạn đạo Iskander-M. Quan chức Ukraine thừa nhận việc Nga liên tục nâng cấp vũ khí và điều chỉnh chiến thuật khiến lực lượng phòng không Ukraine gặp không ít khó khăn.

Theo trang RBC Ukraine, đại tá Yuri Ignat, thư ký báo chí Bộ tư lệnh không quân nước này cho hay Nga đã sử dụng cả UAV mồi nhử để tiêu hao đạn phòng không, sau đó mới tung các tên lửa uy lực nhằm vào các mục tiêu quan trọng. Những cuộc tấn công quy mô lớn thường được tiến hành đồng loạt từ nhiều hướng (Biển Đen, bán đảo Crimea và lãnh thổ Nga), khiến hệ thống radar khó phát hiện sớm.

ISW cho biết phía Nga thường xuyên thử nghiệm các “chiến thuật tập kích hiệp đồng”, phối hợp tên lửa đạn đạo, UAV tự sát và máy bay mồi nhử để gây nhiễu loạn phòng không đối phương. Ukraine đã cố gắng ứng phó bằng cách sử dụng các tổ hợp Patriot và nhiều giải pháp thay thế như drone FPV để đánh chặn UAV tự sát, song chi phí đạn dược và áp lực vận hành đều tăng cao.

Thách thức về huy động quân sự

Ngay từ khi xung đột leo thang, Ukraine đã tuyên bố tổng động viên, cấm hầu hết nam giới từ 18 - 60 tuổi rời khỏi đất nước. Dù vậy, quá trình tuyển quân gặp không ít trở ngại bởi nạn tham nhũng và trốn tránh nghĩa vụ. Kyiv hiện áp dụng các biện pháp mạnh tay hơn, hạ độ tuổi nhập ngũ xuống 25 và trừng phạt nghiêm hành vi đào ngũ.

Ngoài ra, Ukraine còn triển khai một chương trình hợp đồng quân sự ngắn hạn nhằm thu hút thanh niên trong độ tuổi 18 - 24. Gói đãi ngộ gồm 1 triệu hryvnia (24.000USD) cho hợp đồng một năm, kèm phụ cấp chiến đấu hằng tháng 120.000 hryvnia (khoảng 2.880USD) và phúc lợi khác. Tuy nhiên, trong bối cảnh xung đột kéo dài, nhiều người vẫn do dự tham gia lực lượng vũ trang, theo RT.

Trong khi đó, Nga chọn cách động viên một phần và gia tăng tuyển lính hợp đồng cùng ưu đãi tài chính, thay vì ban hành lệnh tổng động viên toàn quốc. Tổng thống Putin tiết lộ vào cuối năm 2022 rằng mỗi ngày có thêm khoảng 1.000 tình nguyện viên đăng ký ra tiền tuyến. Tại một số khu vực, quân số Nga đông hơn Ukraine gấp mười lần, đẩy Kyiv vào tình thế ngày càng áp lực.

Triển vọng và đàm phán

Tổng thống Ukraine Zelensky khẳng định mục tiêu chính của Kyiv vẫn là bảo vệ các vùng đất và cộng đồng khỏi Moscow càng nhiều càng tốt. Dẫu vậy, vẫn chưa rõ các cuộc tấn công của Nga sẽ đạt bao nhiêu động lực trên thực địa và liệu nỗ lực ngừng bắn do Tổng thống Mỹ Donald Trump thúc đẩy có nhận được sự đồng thuận của cả hai bên hay không.

Các chuyên gia nhận định chiến dịch tấn công mới của Nga ở đông bắc có thể giúp Moscow gia tăng lợi thế trên bàn đàm phán nếu một lệnh ngừng bắn hoặc thỏa thuận hòa bình được đặt ra. Tuy nhiên, tình hình trước mắt cho thấy cả Ukraine lẫn Nga đều tiếp tục huy động nguồn lực và vũ khí để duy trì xung đột. Dù đã có những cam kết hạn chế như ngừng tập kích cơ sở hạ tầng năng lượng và thỏa thuận dừng bắn trên Biển Đen, tiến trình hòa bình tổng thể vẫn bế tắc.

Giữa lúc đó, lực lượng phòng không Ukraine phải vất vả đối phó với các tên lửa đạn đạo Iskander cải tiến cũng như UAV tự sát Geran-2 ngày một khó lường. Đồng thời, số tân binh Ukraine cần bổ sung mỗi tháng lên tới hàng chục nghìn người, tạo áp lực lớn cho một đất nước đang đối mặt khó khăn kinh tế và xã hội.

Việc Nga mở cuộc tấn công mới tại vùng đông bắc cho thấy xung đột Ukraine chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Kharkiv và cả Zaporizhzhia có nguy cơ trở thành các điểm nóng tiếp theo, khi Moscow muốn thiết lập vùng đệm an ninh, còn Kyiv kiên quyết giữ vững lãnh thổ. Trong bối cảnh các bên liên tục gia tăng binh lực lẫn khí tài, khả năng đạt được giải pháp hòa bình trong tương lai gần vẫn rất mong manh.