NASA mài sâu vào đá sao Hỏa để truy tìm dấu vết sự sống

Theo Space, mục tiêu là để xác định liệu hành tinh đỏ từng có điều kiện phù hợp cho sự sống tồn tại. Gần đây, Perseverance đã thực hiện một thí nghiệm tại một tảng đá có tên là "Kenmore", sử dụng công cụ mài mòn để loại bỏ lớp ngoài cùng.

Quá trình này không đơn thuần là cạo nhẹ, mà bao gồm cả mài cơ học kết hợp với làm sạch bằng khí nén, giúp phơi bày bề mặt nguyên sơ bên trong, phục vụ cho việc phân tích chi tiết thành phần hóa học và khoáng vật.

Tuy nhiên, Kenmore tỏ ra là một đối tượng nghiên cứu không dễ chịu. Theo Ken Farley, phó giám đốc khoa học của dự án, ban đầu tảng đá trông khá lý tưởng, bề mặt ổn định, có tiềm năng cho việc lấy mẫu. Nhưng khi bắt đầu mài, nó rung lắc dữ dội và vỡ ra thành từng mảnh nhỏ. Mặc dù vậy, nhóm điều khiển vẫn đủ may mắn để mài sâu tới mức cần thiết và tiến hành được phân tích.

Sự kiện này đánh dấu một bước chuyển trong sứ mệnh của Perseverance. Thay vì chỉ tập trung vào khảo sát và thu thập mẫu, giờ đây nó tập trung nhiều hơn vào việc thực hiện phân tích ngay tại chỗ, một hình thức khoa học chi tiết, giúp hiểu rõ hơn về điều kiện môi trường từng tồn tại trên sao Hỏa. Khác với các xe tự hành trước đó chỉ dùng bàn chải để quét bụi, Perseverance sử dụng công cụ làm sạch bằng khí nén, giúp loại bỏ mảnh vụn mà không làm nhiễm bẩn mẫu.

Khi bề mặt đá đã được làm sạch, các thiết bị khoa học bắt đầu hoạt động. Máy ảnh WATSON chụp ảnh cận cảnh bề mặt, còn thiết bị cảm biến SuperCam sử dụng tia laser để bốc hơi mẫu vật và phân tích phần hơi bốc lên nhằm xác định thành phần hóa học. Đồng thời, SuperCam cũng đo ánh sáng khả kiến và hồng ngoại phản xạ từ đá, qua đó cung cấp dữ liệu về khoáng chất.

Kết quả phân tích cho thấy tảng đá chứa khoáng sét, một loại khoáng vật thường có mặt trong môi trường từng có nước. Các phân tử hydroxide có trong sét, kết hợp với sắt và magie, là dấu hiệu cho thấy Kenmore có thể từng tương tác với nước trong quá khứ xa xôi. Ngoài ra, phổ mài mòn còn cho thấy sự gia tăng nồng độ sắt và magie, càng củng cố thêm bằng chứng về nguồn gốc có nước.

Không dừng lại ở đó, các thiết bị SHERLOC và PIXL tiếp tục hỗ trợ xác định thêm các khoáng vật và cấu trúc hóa học phức tạp. SHERLOC sử dụng quang phổ Raman để tìm dấu hiệu của hợp chất hữu cơ, trong khi PIXL phân tích thành phần nguyên tố bằng huỳnh quang tia X. Những phân tích này phát hiện thêm các khoáng chất như feldspar, thường thấy trong lớp vỏ Trái đất, và đặc biệt là mangan hydroxide, lần đầu tiên được phát hiện trên sao Hỏa. Đây là một khoáng chất có thể hình thành trong môi trường có nước, thậm chí có khả năng liên quan đến hoạt động vi sinh vật.

Theo ông Farley, việc Perseverance có thể cung cấp dữ liệu từ các tảng đá khó nhằn như Kenmore sẽ rất có giá trị cho các sứ mệnh trong tương lai. Nhờ những hiểu biết chi tiết về thành phần và đặc điểm vật lý của đá, các nhiệm vụ tiếp theo sẽ dễ dàng hơn trong việc đánh giá khả năng di chuyển, lấy mẫu, thậm chí là khai thác vật liệu làm nhiên liệu hoặc xây dựng nơi cư trú cho con người trên hành tinh này.

Toàn bộ nghiên cứu được thực hiện tại miệng hố Jezero, một khu vực rộng khoảng 45km, nơi từng tồn tại một hồ nước và hệ thống sông cổ đại. Đây được xem là một trong những địa điểm giàu tiềm năng nhất để truy tìm dấu tích của sự sống trong quá khứ. Tảng đá Kenmore đánh dấu mẫu vật thứ 30 mà Perseverance nghiên cứu kỹ lưỡng.

Song song với công việc phân tích tại chỗ, xe tự hành vẫn đang tiếp tục thu thập các mẫu lõi đá bằng cách khoan sâu và lưu trữ trong các ống niêm phong. Những mẫu này dự kiến sẽ được mang về Trái đất trong khuôn khổ chương trình Mars Sample Return (MSR), một kế hoạch tham vọng nhằm đưa các mẫu vật đầu tiên từ hành tinh khác trở lại phòng thí nghiệm dưới mặt đất.

Tuy nhiên, tương lai của MSR đang gặp nguy cơ. Trong đề xuất ngân sách năm tài khóa 2026 từ chính quyền Tổng thống Donald Trump, chương trình này có khả năng bị cắt bỏ. Nếu điều đó xảy ra, các mẫu vật quý giá mà Perseverance hiện đang thu thập sẽ không thể được đưa về Trái đất để phục vụ nghiên cứu chuyên sâu hơn.