Mỹ loại bỏ bệ phóng Tomahawk trên xe không người lái

Quyết định này, được ghi nhận trong yêu cầu ngân sách năm tài chính 2026, phản ánh một thay đổi lớn trong tư duy chiến lược và công nghệ của USMC, đặc biệt trong bối cảnh các hoạt động quân sự ngày càng tập trung vào khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Tomahawk trên nền tảng không người lái

Theo TWZ, chương trình LRF được phát triển với kỳ vọng tạo ra một giải pháp tấn công tầm xa cơ động, có thể hoạt động tại các căn cứ tiền phương trên đảo nhỏ, những nơi có hạ tầng hạn chế và địa hình phức tạp. JLTV ROGUE Fires, biến thể không người lái của xe chiến thuật hạng nhẹ JLTV, là nền tảng được lựa chọn. Vũ khí chính là tên lửa hành trình Tomahawk, có tầm bắn lên tới 1.600km, được thiết kế để tấn công mục tiêu trên bộ và trên biển, mang lại lợi thế chiến lược trong các kịch bản xung đột tiềm tàng.

LRF từng được kỳ vọng là giải pháp thay thế linh hoạt hơn cho hệ thống Typhon, một bệ phóng mặt đất hạng nặng của lục quân Mỹ. Với kích thước nhỏ và không người lái, LRF được thiết kế để dễ triển khai tại các đảo san hô hoặc địa điểm chiến lược ven biển mà Typhon khó tiếp cận.

Tuy nhiên, các thử nghiệm thực địa đã bộc lộ nhiều điểm yếu nghiêm trọng của LRF. Theo Naval News, hệ thống gặp khó khăn lớn khi di chuyển qua địa hình mềm, nóng ẩm và hạ tầng yếu, điển hình tại các đảo Thái Bình Dương. Ngoài ra, mỗi xe phóng chỉ mang được một quả Tomahawk, việc nạp lại phức tạp và tốn thời gian, gây khó khăn lớn trong điều kiện tác chiến viễn chinh. Thay vì linh hoạt, hệ thống lại trở nên cồng kềnh và khó triển khai hiệu quả.

Thủy quân lục chiến từng có kế hoạch triển khai 56 đơn vị LRF vào năm 2028, với ít nhất 4 đến 8 bệ phóng đã được giao trong giai đoạn đầu. Nhưng sau đánh giá hiệu suất thực tế, chương trình đã bị hủy bỏ hoàn toàn. Việc này cũng đặt ra câu hỏi về số phận của các bệ phóng đã sản xuất và kho Tomahawk dự trữ dành cho LRF.

NMESIS - giải pháp thay thế phù hợp

Điều đáng chú ý là LRF không phải là hệ thống duy nhất dựa trên xe không người lái JLTV ROGUE Fires. Hệ thống NMESIS (Naval/Marine Expeditionary Ship Interdiction System), sử dụng để phóng tên lửa chống hạm NSM, cũng dựa trên nền tảng này, nhưng đã cho thấy hiệu quả vượt trội.

NMESIS mang 2 tên lửa NSM, có tầm bắn khoảng 200km, ít hơn Tomahawk, nhưng lại phù hợp hơn với nhiệm vụ ngăn chặn hạm đội địch và bảo vệ các tiền đồn ven biển. Hệ thống này đã được triển khai thành công trong nhiều cuộc tập trận, kể cả lần bố trí chiến lược tại eo biển Luzon (Philippines), cho thấy khả năng cơ động và giá trị chiến lược rõ rệt.

Khác với LRF, NMESIS dễ vận hành hơn, áp lực hậu cần thấp hơn và có khả năng triển khai nhanh tại thực địa. Việc nạp lại tên lửa NSM thuận tiện hơn rất nhiều so với Tomahawk, trong khi vẫn cung cấp khả năng phòng thủ và tấn công hiệu quả trong môi trường viễn chinh.

Nhận thấy tiềm năng của NMESIS, hải quân Mỹ đã tài trợ phát triển phiên bản nâng cấp NSM-ER (Extended Range) để mở rộng khả năng tấn công của hệ thống này, giúp USMC giữ được năng lực răn đe chiến lược ngay cả khi không còn LRF.

Tác động đến lục quân Mỹ

Quyết định loại bỏ LRF không chỉ ảnh hưởng đến thủy quân lục chiến mà còn có thể làm chậm kế hoạch của lục quân Mỹ. Lực lượng này từng coi LRF là một phương án "nhẹ hơn" và dễ triển khai hơn so với Typhon, bệ phóng hạng nặng có khả năng bắn cả Tomahawk và SM-6.

Typhon đã được lục quân triển khai tại Philippines theo mô hình bán thường trực, nhưng các trải nghiệm cho thấy hệ thống này cũng đối mặt với thách thức tương tự: thiếu linh hoạt, nặng nề, khó triển khai tại các địa điểm có địa hình hẹp và cơ sở hạ tầng yếu.

Lockheed Martin, nhà thầu chính của cả Typhon và LRF, thừa nhận đang nghiên cứu phương án làm nhẹ hệ thống, bao gồm cả ý tưởng phát triển bệ phóng không người lái dựa trên xe tải PLS M1075 10×10, có thể bắn cả Tomahawk và tên lửa phòng không PAC-3 MSE.

Trong khi Tomahawk rút lui khỏi lực lượng thủy quân lục chiến, một hệ thống khác đang được chú trọng là tên lửa đạn đạo tầm ngắn Precision Strike Missile (PrSM) do lục quân phát triển. PrSM có tầm bắn khoảng 500km ở phiên bản hiện tại và đang được nâng cấp để đạt 1.000km trong tương lai, tuy vẫn chưa chạm tới tầm Tomahawk nhưng có ưu thế lớn về cơ động, triển khai nhanh và tích hợp sẵn với bệ phóng HIMARS M142.

Với ưu thế này, PrSM được xem là một phần trong giải pháp thay thế LRF, giúp USMC duy trì năng lực tấn công tầm xa trong môi trường viễn chinh mà không cần đến những hệ thống nặng nề như LRF hay Typhon.