Lý do các ông lớn trong ngành đào bitcoin Trung Quốc ‘đổ bộ’ vào Mỹ

Theo Reuters, bước đi này được thúc đẩy bởi căng thẳng thương mại kéo dài giữa Mỹ và Trung Quốc, đồng thời là động thái chiến lược nhằm né tránh hàng rào thuế quan và bảo vệ thị phần trong một thị trường đang tái cấu trúc mạnh mẽ.

Kể từ khi cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc xảy ra, các ngành công nghiệp then chốt, từ chất bán dẫn đến năng lượng, tiền điện tử, đã buộc phải thay đổi cách tiếp cận chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong trường hợp của ngành khai thác Bitcoin, sự phụ thuộc nặng nề vào phần cứng sản xuất tại Trung Quốc đang trở thành một vấn đề nhạy cảm, cả về thương mại và an ninh quốc gia.

“Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung không chỉ gây ra biến động nhất thời, mà đang tạo ra những thay đổi cấu trúc trong toàn bộ chuỗi cung ứng bitcoin. Vấn đề không còn chỉ là thuế quan. Đây là thời điểm chiến lược để chuyển hướng sang các nguồn cung phần cứng ‘chấp nhận được về mặt chính trị’”, theo ông Guang Yang, Giám đốc công nghệ tại Conflux Network, một nền tảng blockchain có trụ sở tại Trung Quốc.

Bitmain, công ty dẫn đầu thị trường về doanh số, đã bắt đầu sản xuất tại Mỹ từ tháng 12 năm ngoái, ngay sau khi ông Trump thắng cử, trong một “nước đi chiến lược” để đón đầu chính sách thuế. Trong khi đó, Canaan cũng đã khởi động hoạt động thử nghiệm sản xuất tại Mỹ, theo chia sẻ của Phó chủ tịch Leo Wang, nhằm tránh những rủi ro thuế mà ông Trump công bố đầu tháng 4. Còn MicroBT, tuyên bố đang “triển khai tích cực chiến lược bản địa hóa tại Mỹ” nhằm giảm thiểu tác động từ thuế quan và các rào cản thương mại khác.

Cả ba công ty này chiếm hơn 90% thị phần toàn cầu về phần cứng khai thác Bitcoin. Ước tính đến cuối năm 2023, họ kiểm soát đến 95,4% sức mạnh tính toán trên thị trường, theo công ty tư vấn Frost & Sullivan. Đó là một thế độc quyền rõ ràng, và cũng là lý do khiến họ trở thành tâm điểm trong các tranh luận về cạnh tranh và an ninh tại Mỹ.

Hiện tại, dù hơn 30% hoạt động khai thác bitcoin toàn cầu diễn ra tại bắc Mỹ, nhưng phần lớn thiết bị vẫn có xuất xứ từ Trung Quốc. Điều này tạo ra một khoảng cách nghiêm trọng giữa nơi tiêu thụ và nơi sản xuất phần cứng.

Theo ông Sanjay Gupta, Giám đốc chiến lược tại công ty phần cứng Auradine (được hậu thuẫn bởi MARA Holdings - một trong những công ty khai thác Bitcoin lớn nhất tại Mỹ), đây là một “sự mất cân bằng đáng kể về mặt địa lý”. Gupta cảnh báo rằng hàng trăm nghìn giàn khai thác Trung Quốc đang kết nối trực tiếp với lưới điện Mỹ - một điểm yếu có thể bị lợi dụng.

Phía các nhà sản xuất Trung Quốc phủ nhận rủi ro này. Ông Wang của Canaan cho rằng các máy đào “vô dụng nếu không dùng để khai thác bitcoin”, và không thể gây hại nếu không có mục đích sử dụng sai lệch. Tuy nhiên, ông thừa nhận các nhà sản xuất Trung Quốc có thể chịu thiệt hại do các lệnh cấm công nghệ cao từ phía Mỹ.

Một ví dụ điển hình là công ty liên kết AI của Bitmain - Sophgo - gần đây đã bị Mỹ đưa vào danh sách đen với lý do an ninh quốc gia, cho thấy rủi ro không chỉ nằm ở phần cứng mà còn cả trong công nghệ đi kèm.

Từ trước năm 2021, Trung Quốc là trung tâm thống trị chuỗi giá trị bitcoin toàn cầu, từ phần cứng, hoạt động khai thác cho đến giao dịch. Tuy nhiên, sau khi Bắc Kinh ban hành lệnh cấm tiền mã hóa tại đại lục, các thợ đào và sàn giao dịch đã ồ ạt chuyển ra nước ngoài. Dù vậy, lĩnh vực sản xuất phần cứng vẫn nằm trong tay Trung Quốc, phần lớn nhờ lợi thế tiên phong trong phát triển chip hiệu suất cao chuyên biệt cho khai thác bitcoin.

Để thích nghi, Canaan đã chuyển trụ sở chính sang Singapore, nhưng vẫn duy trì các cơ sở tại Trung Quốc. Họ cũng xây dựng dây chuyền thử nghiệm tại Mỹ, nơi chiếm tới 40% doanh thu của công ty trong năm qua. “Chúng tôi cần giảm chi phí cho chính mình và cho khách hàng, đồng thời tìm cách đa dạng hóa rủi ro từ thuế quan”, chuyên gia Wang nói.

Mức thuế hiện tại của Mỹ bao gồm 10% thuế cơ bản đối với hàng nhập khẩu từ nhiều nước, và cộng thêm 20% cho hàng nhập từ Trung Quốc. Thêm vào đó, Washington đã cảnh báo khả năng tăng thuế với cả những nước Đông Nam Á, nơi một số nhà sản xuất Trung Quốc đặt nhà máy lắp ráp như một cách lách thuế.

Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố sẽ trở thành “tổng thống tiền điện tử” trong lúc tái tranh cử, nhằm phổ biến rộng rãi việc sử dụng crypto tại Mỹ. Gia đình ông thậm chí còn tham gia vào thị trường này. Eric Trump cùng với công ty Hut 8 vừa ra mắt một liên doanh khai thác Bitcoin mang tên “Bitcoin American” với tham vọng thiết lập kho dự trữ bitcoin chiến lược quốc gia.

Tuy nhiên, chính những chính sách thân thiện này lại có thể làm nổi bật sự phụ thuộc quá mức vào phần cứng Trung Quốc, điều có thể khiến các nhà sản xuất như Bitmain, Canaan và MicroBT rơi vào "tầm ngắm chính trị".

John Deaton, một luật sư chuyên về luật tiền điện tử, cảnh báo rằng sự phụ thuộc vào phần cứng Trung Quốc “tạo ra điểm nghẽn nghiêm trọng” cho các công ty khai thác Mỹ. Nếu Bắc Kinh áp đặt hạn chế xuất khẩu hoặc điều chỉnh nguồn cung, điều đó có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định của mạng lưới bitcoin toàn cầu và quyền lợi của nhà đầu tư Mỹ.

Các công ty khai thác hàng đầu tại Mỹ như MARA, Riot Platforms, Core Scientific và CleanSpark đều phụ thuộc nặng vào phần cứng Trung Quốc. Việc các nhà sản xuất Trung Quốc thiết lập cơ sở tại Mỹ là một tín hiệu tích cực, nhưng theo các chuyên gia như Kadan Stadlemann từ Komodo, trong ngắn hạn, Mỹ vẫn sẽ phải tiếp tục nhập máy đào từ Trung Quốc và chịu chi phí cao hơn.

“Điều này không làm tổn hại đến ngành khai thác. Nó chỉ thúc đẩy một sự thay đổi vốn đã bị trì hoãn quá lâu”, ông Deaton nói.