Liên tiếp những vụ “bắt cóc online”, người trẻ cần chú ý gì?

Thủ đoạn của nhóm này là giả danh công an để gọi điện cho những học sinh, sinh viên này và nói các em có liên quan đến đường dây tội phạm. Từ đó chúng yêu cầu những người này đến địa điểm vắng (nhà nghỉ) và giả đang bị bắt cóc, phải gọi điện cho người nhà chuyển tiền chuộc.

Ví dụ mới đây, Công an phường Ô Chợ Dừa, TP.Hà Nội, đã kịp thời ngăn chặn vụ lừa đảo tương tự.

Em M. cho biết bị một nhóm người tự xưng công an gọi điện thông báo liên quan đến hoạt động rửa tiền và buôn bán chất cấm. Sau đó hướng dẫn em phải tìm chỗ kín đáo để vẽ lên mặt, người các vết thương giống như bị đánh gây ra, rồi liên hệ về gia đình báo mình bị bắt cóc và yêu cầu gia đình chuyển tiền chuộc mới được thả. Do quá lo sợ, em M. đã làm theo yêu cầu của các đối tượng trên.

Hoặc trường hợp khác là sinh viên L.T.K.Y (SN 2004, ngụ phường Bảy Hiền, TP.HCM) nhận được cuộc gọi điện thoại tự xưng nhân viên giao hàng Shopee, yêu cầu kết bạn Zalo.

Sau đó, một người mặc sắc phục công an gọi video qua Zalo nói Y liên quan đường dây ma túy và rửa tiền. Người này yêu cầu Y cài phần mềm “Zoom Workplace” và đăng nhập theo mã riêng để “làm việc nội bộ”.

Sau đó, đối tượng kêu Y đến một khách sạn thuê phòng ẩn náu, không nghe bất kỳ cuộc gọi nào khác ngoài cuộc gọi của chúng để “phục vụ điều tra”. Các đối tượng giám sát điện thoại của Y thông qua phần mềm, buộc Y nhắn tin về gia đình yêu cầu chuyển khoản 200 triệu đồng để “chuộc người”.

Công an TP.HCM cho biết chỉ trong vòng 2 tháng, đã có 3 học sinh, sinh viên tại TP.HCM sập bẫy lừa đảo "bắt cóc online" dù Công an TP.HCM liên tục phát cảnh báo. Trường hợp gần nhất bị lừa mất hơn 800 triệu đồng.

Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, Luật sư Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc Công Ty Luật TNHH TGS (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) cho hay các nhóm tội phạm không cần tiếp cận vật lý, không cần thực hiện hành vi bắt cóc thật sự, nhưng thủ đoạn này tạo ra ảo giác đủ mạnh để người bị hại tin rằng con em mình đang gặp nguy hiểm.

Dưới góc nhìn pháp lý, ông Tuấn cho hay hành vi “giả danh công an, dàn dựng cảnh bắt cóc để lừa tiền chuộc” là một hành vi vi phạm nghiêm trọng pháp luật, có thể bị xử lý hình sự theo nhiều tội danh được quy định trong Bộ luật Hình sự hiện hành.

Ví dụ như tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Hành vi cấu thành là dùng thủ đoạn gian dối (giả danh công an, tạo dựng cảnh bắt cóc) để khiến nạn nhân (thường là phụ huynh) tin rằng con mình bị bắt cóc, từ đó chuyển tiền chuộc. Đây là tội danh chính được áp dụng trong hầu hết các vụ việc “bắt cóc online” hoặc lừa đảo video giả.

Người phạm tội có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm (nếu chiếm đoạt dưới 50 triệu đồng); tăng nặng đến 12 năm, 20 năm, hoặc tù chung thân nếu chiếm đoạt số tiền lớn, có tổ chức, tái phạm nguy hiểm...

Việc mạo danh công an, cán bộ điều tra, sử dụng giọng điệu, tài liệu, giấy triệu tập giả, thậm chí mặc sắc phục để lừa đảo cũng là hành vi xâm phạm nghiêm trọng uy tín của cơ quan nhà nước, gây ảnh hưởng lớn đến an ninh trật tự. Tội danh này có thể phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Ngoài ra, có thể xem xét các yếu tố như tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông để chiếm đoạt tài sản nếu việc giả danh – lừa đảo diễn ra qua mạng; tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin cá nhân người khác, nếu thu thập – lợi dụng hình ảnh, giọng nói học sinh để dựng video giả.

Ông Nguyễn Văn Tuấn khuyến nghị, không bao giờ được tin vào những cuộc gọi tự xưng công an, viện kiểm sát, tòa án yêu cầu chuyển tiền, gửi video hoặc làm theo chỉ đạo từ xa. Lý do là công an, viện kiểm sát và tòa án không làm việc qua điện thoại và không yêu cầu người dân quay video riêng tư để “phục vụ điều tra”.

Ngoài ra, cần giữ liên lạc với người thân, bạn bè khi có tình huống bất thường. Việc ép nạn nhân cắt liên lạc là chiêu trò phổ biến của bọn lừa đảo. Tuyệt đối không đến địa điểm riêng tư như nhà nghỉ, khách sạn nếu được yêu cầu qua điện thoại. Khi nghi ngờ có dấu hiệu lừa đảo, hãy gọi ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất hoặc tổng đài 113 để xác minh.

“Lừa đảo qua điện thoại thường đánh vào tâm lý sợ hãi, khiến nạn nhân hành động mất kiểm soát. Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, không chuyển tiền, và không răm rắp làm theo chỉ dẫn. Không cần phải đôi co. Cúp máy ngay khi thấy nghi ngờ, không giữ máy để kiểm tra độ thật vì kẻ lừa đảo rất giỏi đóng vai”, ông Tuấn nêu.

Cũng theo ông Tuấn, trong bối cảnh thủ đoạn lừa đảo nhắm thẳng vào đối tượng học sinh – sinh viên, các trường học cần xem đây là một phần của công tác bảo vệ học sinh, không chỉ là trách nhiệm của gia đình hay công an. Nhà trường cũng cần phối hợp với công an tổ chức các buổi chia sẻ về kỹ năng nhận diện lừa đảo, đặc biệt là “giả danh công an”, “bắt cóc online”, “lừa đảo qua mạng xã hội”.

Công an Hà Nội cũng khuyến cáo người dân cần nêu cao tinh thần cảnh giác, đồng thời chủ động tuyên truyền cho người thân, bạn bè về phương thức, thủ đoạn của loại tội phạm này.

Để làm việc với người dân, cơ quan công an sẽ trực tiếp gửi giấy mời, giấy triệu tập hoặc gửi qua công an địa phương. Tuyệt đối không gọi điện yêu cầu người dân chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng hoặc cài đặt phần mềm để phục vụ điều tra. Khi phát hiện các trường hợp có dấu hiệu lừa đảo như trên, người dân cần báo ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất.