'Hoa cẩm chướng' PTH-122 sẽ xuất hiện trong dàn pháo tự hành dịp lễ 2.9

2S1 Gvozdika đã định hình lại cách thức hoạt động của pháo binh hiện đại và trở thành biểu tượng của sự cân bằng hoàn hảo giữa hỏa lực, cơ động và hiệu quả kinh tế.

Sinh ra từ Chiến tranh lạnh

Cuối những năm 1960, khi thế giới đang chìm trong không khí căng thẳng của Chiến tranh lạnh, các nhà chiến lược quân sự Liên Xô nhận ra một thực tế quan trọng: chiến tranh hiện đại đòi hỏi sự cơ động nhanh chóng và hỏa lực tức thời. Các loại pháo kéo truyền thống, dù mạnh mẽ, nhưng lại trở thành gánh nặng trong các chiến dịch tấn công quy mô lớn.

Từ nhận thức này, 2S1 Gvozdika được thai nghén như một giải pháp cách mạng. Khác với những pháo thời Thế chiến 2 như SU-122 - được sinh ra từ sự cấp bách của chiến tranh, Gvozdika được phát triển trong thời bình với thời gian đầy đủ để hoàn thiện từng chi tiết, tối ưu hóa từng tính năng.

Quyết định sử dụng khung gầm MT-LB làm nền tảng không phải là sự thỏa hiệp mà là lựa chọn chiến lược thông minh. MT-LB đã chứng minh độ tin cậy và khả năng thích ứng cao trong nhiều điều kiện khắc nghiệt, từ băng giá Siberia đến sa mạc châu Phi. Việc kéo dài thân xe và bổ sung thêm bánh chịu lực thể hiện sự tỉ mỉ trong thiết kế, đảm bảo ổn định khi bắn mà vẫn duy trì được tính cơ động vốn có.

Hiệu quả trên chiến trường

So với một số pháo tự hành thế hệ cũ có góc xoay hạn chế, Gvozdika được trang bị tháp pháo xoay 360 độ hoàn toàn. Đây không chỉ là cải tiến kỹ thuật mà còn là cuộc cách mạng chiến thuật. Khả năng xoay pháo toàn diện cho phép Gvozdika phản ứng tức thời với các mối đe dọa từ mọi hướng, biến nó từ một vũ khí tấn công trực diện thành một hệ thống phòng thủ linh hoạt. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh chiến tranh hiện đại, nơi mà chiến tuyến có thể thay đổi nhanh chóng và các cuộc tấn công có thể đến từ bất kỳ hướng nào.

Với tầm bắn tối đa lên đến 21,9km khi sử dụng đạn tăng tầm RAP, Gvozdika đã mở ra một kỷ nguyên mới cho pháo binh. Con số này không chỉ ấn tượng về mặt kỹ thuật mà còn mang ý nghĩa chiến lược sâu sắc. Khả năng tấn công từ khoảng cách xa có nghĩa là Gvozdika có thể đặt ở vị trí an toàn hơn, ít bị đe dọa từ pháo phản lực địch.

Pháo 122mm không phải là cỡ lớn nhất có thể (so với các hệ thống 152mm hay 155mm), nhưng nó cung cấp sự cân bằng hoàn hảo giữa sức công phá và tính cơ động. Trọng lượng đạn vừa phải cho phép mang theo nhiều đạn hơn, trong khi sức công phá vẫn đủ để xử lý hầu hết các mục tiêu thông thường.

Việc có thể mang theo 40 viên đạn cho phép Gvozdika duy trì hỏa lực liên tục trong thời gian dài mà không cần tiếp tế, một yếu tố quan trọng trong các cuộc tác chiến kéo dài. Tốc độ bắn 4 - 5 phát/phút có vẻ khiêm tốn so với các tiêu chuẩn hiện đại, nhưng lại phù hợp hoàn hảo với vai trò hỗ trợ hỏa lực, đảm bảo độ chính xác và tiết kiệm đạn dược.

Khả năng di chuyển đa năng

Động cơ 300 mã lực không phải là mạnh nhất, nhưng lại đảm bảo độ tin cậy cao và tiêu hao nhiên liệu hợp lý. Tốc độ tối đa 60 km/giờ đủ để dàn pháo này theo kịp các đơn vị cơ giới mà không gây quá tải cho hệ thống truyền động.

Một trong những tính năng độc đáo nhất của Gvozdika là khả năng lội nước hoàn toàn với tốc độ 4,5 km/giờ. Điều này nghe có vẻ như một chi tiết kỹ thuật nhỏ, nhưng thực tế lại mang ý nghĩa chiến lược to lớn.

Trong nhiều cuộc xung đột, các chướng ngại vật nước thường trở thành "điểm nghẽn" nghiêm trọng, buộc quân đội phải tìm cầu hoặc tạo ra điểm vượt sông, gây chậm trễ và tạo cơ hội cho đối phương tấn công. Khả năng lội nước của Gvozdika loại bỏ hoàn toàn vấn đề ấy, cho phép các đơn vị pháo binh di chuyển độc lập qua các chướng ngại vật nước mà không cần sự hỗ trợ của công binh.

Tính năng này đặc biệt quý giá đối với các quốc gia có nhiều sông ngòi như Việt Nam, Nga, hay các nước Đông Âu. Nó không chỉ tăng cường khả năng cơ động mà còn mở rộng các tùy chọn chiến thuật, cho phép tấn công bất ngờ từ những hướng mà đối phương không ngờ tới.

50 năm vẫn bền bỉ và thích ứng

Một trong những thành công lớn nhất của Gvozdika nằm ở khả năng thích ứng và nâng cấp. Sau hơn 50 năm từ khi ra đời, hệ thống này vẫn đang được sử dụng rộng rãi và liên tục được hiện đại hóa. Điều này cho thấy các nhà thiết kế đã có tầm nhìn xa, tạo ra một nền tảng có thể phát triển cùng với thời đại.

Khả năng tích hợp các hệ thống điều khiển hỏa lực hiện đại, hệ thống định vị GPS và các thiết bị liên lạc số không chỉ kéo dài tuổi thọ của Gvozdika mà còn biến nó thành một hệ thống "lai" giữa công nghệ cũ và mới. Nhiều quốc gia thấy rằng việc nâng cấp Gvozdika hiệu quả hơn về mặt kinh tế so với việc mua sắm các hệ thống hoàn toàn mới.

Việc có hơn 40 quốc gia sử dụng Gvozdika không chỉ là thành công về mặt kỹ thuật mà còn là minh chứng cho chiến lược xuất khẩu vũ khí thông minh của Liên Xô. Bằng cách tạo ra một sản phẩm có tỷ lệ chất lượng/giá thành tối ưu, họ đã xây dựng được một thị trường toàn cầu bền vững.

Sự phổ biến rộng rãi này tạo ra một "hiệu ứng mạng" tích cực: càng nhiều quốc gia sử dụng, càng dễ dàng tìm được phụ tùng, đạn dược và chuyên gia bảo trì. Điều này làm giảm chi phí vận hành và tăng độ tin cậy của hệ thống, tạo ra một vòng tuần hoàn tích cực.