Gửi bình luận
“AI không phải là kẻ thù của học tập, nhưng cách dùng của chúng ta mới là vấn đề. Người trẻ thường nhầm lẫn giữa ‘học với AI’ và ‘để AI học thay’. Nếu dùng AI như người làm hộ, bạn không học được gì cả. Nhưng nếu dùng nó như người bạn đồng hành, nó sẽ giúp bạn đi xa hơn rất nhiều” - ThS Võ Thị Mỹ Duyên.
Công nghệ từng được kỳ vọng sẽ trở thành “cánh tay phải” hỗ trợ việc học. Nhưng với nhiều bạn trẻ ngày nay, AI đang dần biến thành “chiếc gậy” khiến khả năng tự học, tư duy độc lập và tinh thần cầu tiến bị mai một.
Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, sự xuất hiện của các công cụ như ChatGPT, Copilot… khiến việc học trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, chính sự tiện lợi đó đang kéo theo hệ lụy đáng lo: học sinh, sinh viên ngày càng phụ thuộc vào AI để làm bài tập, tìm kiếm thông tin, thậm chí là viết trọn vẹn các bài luận.
Làm gì cũng phụ thuộc vào AI
Tại giảng đường đại học, nơi mà mỗi sinh viên được kỳ vọng học sâu và suy nghĩ độc lập, AI đôi khi lại phản tác dụng.
N.T.H. (20 tuổi, sinh viên ngành marketing) chia sẻ: “Lúc đầu em chỉ dùng ChatGPT để tìm vài ý cho bài luận, thấy cũng nhanh và dễ hiểu. Nhưng vài lần sau em để AI viết hết, sửa sơ lại là xong. Được điểm cũng ổn, nên em lười nghĩ luôn. Giờ thầy bắt trình bày lại bằng miệng thì em đứng hình, không nhớ mình đã viết gì, vì thật ra đâu phải em viết đâu...”.
P.V.N. (22 tuổi, sinh viên năm cuối ngành công nghệ thông tin) cho biết: “Trước đây em dùng GitHub Copilot để học hỏi cách viết code. Nhưng rồi quen tay, bài nào cũng để AI viết. Lúc thầy hỏi lí do em dùng cách này, em chỉ biết trả lời là... em thấy AI gợi ý vậy. Em biết mình đang mất dần cái thói quen tự phân tích vấn đề, vì mọi thứ đều có sẵn hết rồi”.
N.Q.T. (19 tuổi, sinh viên ngành báo chí): “Bài viết nào em cũng để AI gợi ý rồi sửa lại, sau này thì lười luôn, để nó viết hết. Ban đầu thấy tiện lắm. Nhưng gần đây thi viết tay, em thật sự rối vì chẳng còn biết cách viết từ đâu. Cứ cầm bút là đầu óc trắng trơn. Em thấy sợ cái cảm giác không làm chủ được suy nghĩ của mình”.
Việc tận dụng công nghệ là điều không sai, nếu người học biết sử dụng một cách có chọn lọc và hiểu rõ mục đích học tập của mình. Thế nhưng trên thực tế, AI đang bị lạm dụng, khiến không ít bạn trẻ trở thành người “sao chép cao cấp” - học mà không hiểu, làm mà không suy nghĩ, mất dần khả năng phân tích và nền tảng tư duy cơ bản.
AI là công cụ, không phải chiếc nạng
Theo ThS Võ Thị Mỹ Duyên, chuyên gia đào tạo ứng dụng AI tạo sinh, Giám đốc Đào tạo Học viện kỹ năng VTALK - AI là công cụ hỗ trợ người học tiếp cận thông tin nhanh hơn, sâu hơn. Nhưng nếu người học không làm chủ được công cụ ấy, nó sẽ trở thành con dao hai lưỡi.
“AI không phải là kẻ thù của học tập, nhưng cách dùng của chúng ta mới là vấn đề. Người trẻ thường nhầm lẫn giữa ‘học với AI’ và ‘để AI học thay’. Nếu dùng AI như người làm hộ, bạn không học được gì cả. Nhưng nếu dùng nó như người bạn đồng hành, nó sẽ giúp bạn đi xa hơn rất nhiều”, bà Duyên nói.
Chuyên gia Mỹ Duyên cũng chỉ ra rằng hiện nay nhiều sinh viên quá hài lòng với kết quả tức thời do AI mang lại, dẫn đến thói quen học nông, không chịu phân tích. Điều này cực kỳ nguy hiểm trong bối cảnh tương lai yêu cầu năng lực tư duy độc lập, phản biện và sáng tạo - những thứ mà AI không thể thay thế.
“Tôi từng gặp một em sinh viên nói rằng: Em không cần học cách viết vì ChatGPT viết hay hơn em. Nghe thì có vẻ hợp lý, nhưng đó là lúc các em đang từ bỏ quyền suy nghĩ và tự phát triển chính mình. Nếu không học cách tư duy, thì dù AI viết hay đến đâu, các em vẫn không thể làm chủ kiến thức”. Thạc sĩ Mỹ Duyên chia sẻ.
Theo bà Duyên, điều quan trọng là nhà trường cần nhanh chóng đưa nội dung đào tạo về đạo đức và kỹ năng sử dụng AI vào chương trình học. Không phải để ngăn cấm, mà để định hướng: học sinh cần được dạy cách đặt câu hỏi đúng, biết đối chiếu lẫn phản biện thông tin AI đưa ra, và trên hết, giữ được tiếng nói cá nhân trong mỗi sản phẩm học tập.
Theo ThS Mai Nguyễn Hoàng Nam - Chủ tịch Công ty cổ phần Đầu tư NGroup, cho rằng: “Chúng ta đang không chỉ đứng trước một cuộc cách mạng công nghệ, mà còn là cuộc khủng hoảng về năng lực tư duy của người học nếu không kịp thời điều chỉnh”.
Theo ông Nam, điều nguy hiểm không nằm ở công cụ, mà nằm ở tâm thế: “Không phải AI đang làm thay chúng ta, mà chính chúng ta đang buông bỏ quyền được tư duy. Người trẻ đang tự thỏa hiệp với sự dễ dãi, chấp nhận để một dòng lệnh thay cho sự nỗ lực. Đó không còn là học tập, mà là một sự đánh mất bản thân trong im lặng”.
ThS Hoàng Nam cảnh báo rằng nếu học sinh, sinh viên tiếp tục lệ thuộc vào AI như hiện nay - dùng nó để né tránh thử thách thay vì phát triển bản thân - thì chính họ đang xây dựng cho mình một tương lai thiếu năng lực, thiếu cạnh tranh và thiếu cả tiếng nói cá nhân.
“Công nghệ sẽ còn phát triển nhanh hơn nữa. Nhưng nếu năng lực tư duy không theo kịp, chúng ta sẽ không còn là người sử dụng công cụ, mà sẽ bị chính công cụ dẫn dắt. Tệ hơn, là bị đào thải” - ông Nam nhấn mạnh.
