Giảm phát thải, tăng lợi nhuận từ trồng lúa ST24, ST25 trên đất tôm-lúa

Theo tính toán của ông Hồ Quang Cua - “cha đẻ” của giống lúa thơm ST24, ST25, nếu nông dân trồng lúa thơm ST24, ST25 trên vùng đất lúa-tôm ở vùng bán đảo Cà Mau sẽ có lợi nhuận cao. Cụ thể, với năng suất lúa thơm đạt khoảng 6 tấn/ha, giá bán bình quân 9.200 đồng/kg (lúa thường chỉ khoảng 6.200 đồng/kg) có nguồn thu nhập cao hơn nhiều so với việc trồng lúa thường.

Ông Cua chỉ ra rằng, việc trồng lúa thường, sau mỗi vụ bà con nông dân chỉ thu nhập khoảng hơn 17 triệu đồng/ha. Còn đối với giống lúa ST24, ST25 sau khi thu hoạch, người dân có thể thu lợi hơn 35 triệu đồng/ha. “Như vậy, so với trồng lúa thường thì lợi nhuận nông dân thu được từ việc trồng lúa ST24, ST25 rất chênh lệch. Nếu tính trên quy mô 100.000ha, lợi nhuận nhờ bán lúa ST24, ST25 có thể tăng thêm 1.800 tỉ đồng/năm”, ông Cua nêu.

Đáng chú ý, mô hình sản xuất này còn giúp nông dân tăng thu nhập, giúp ổn định sản xuất và tạo thuận lợi cho vùng nuôi tôm được an toàn đồng thời giúp giảm phát thải khí nhà kính rất cao so với vùng chuyên trồng lúa. Ông Cua còn cho hay, giống lúa ST24, ST25 có chu kỳ ngắn, phù hợp chế độ thủy văn vùng bán đảo Cà Mau. Đặc biệt chi phí sản xuất thấp, năng suất cao, lợi nhuận hấp dẫn đã kích thích nông dân tìm tòi các giải pháp sản xuất phù hợp. Ngoài ra, những mô hình sử dụng phân hữu cơ, vi sinh vật vào ruộng lúa đã biến vùng sản xuất tôm-lúa rộng lớn trở thành nơi giảm phát thải khí nhà kính cao.

Hơn 30 năm trước, con giống tôm sú được sản xuất thành công ở miền Trung nước ta, sau đó được nông dân vùng bán đảo Cà Mau đem về thả nuôi với quy mô nhỏ trong môi trường nước lợ và đã đem lại lợi nhuận rất cao.

Từ lợi ích kinh tế mang lại, nhu cầu dẫn nước lợ vào ruộng lúa của nông dân tăng dần. Tháng 11.2001, Chính phủ đã cho phép các địa phương được chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang các loại cây trồng, vật nuôi khác. Chỉ trong vòng 5 năm sau, vùng bán đảo Cà Mau đã có trên 400.000ha đất lúa chuyển sang nuôi tôm sú. Đến nay bán đảo Cà Mau đã trở thành vùng nuôi tôm trọng điểm của cả nước. Và hệ sinh thái tôm-lúa cũng dần hình thành ở những vùng đất thấp ven biển, nơi có độ mặn cao nhất trong năm ít nhất 5‰ để luân canh lúa vào mùa mưa và nuôi tôm trong mùa khô.

Theo báo cáo của đề tài khảo sát “Hiện trạng phát triển tôm - lúa vùng ĐBSCL" do Văn phòng Môi trường khu vực Châu Á của USAID tài trợ năm 2015, vùng bán đảo Cà Mau có diện tích sản xuất tôm-lúa là 155.493ha. Tuy nhiên, thời điểm này hệ thống điều tiết mặn ngọt theo từng yêu cầu mùa vụ của các địa phương chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.

Năm 2020, sau khi ST25 được công nhận là gạo ngon nhất thế giới, ông Cua đã phối hợp với Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Cà Mau triển khai sản xuất mô hình tôm-lúa ở các xã trọng điểm. Đến giai đoạn 2021-2024, nhiều nông dân liên tục cải tiến các giải pháp canh tác, đưa máy móc vào đồng ruộng để giảm tổn thất sau thu hoạch, ổn định năng suất. Với phương pháp thu hoạch bằng máy, nông dân có thể tiết kiệm chi phí thu hoạch 75% so với thu hoặc bằng thủ công như trước đây.

Ông Hồ Quang Cua đánh giá, khi so sánh giải pháp này với các tiêu chí của Đề án một triệu hecta lúa chất lượng cao thấy rất phù hợp. Hiện vùng sản xuất tôm-lúa ở bán đảo Cà Mau có khoảng 2.000ha diện tích được liên kết sản xuất, doanh nghiệp bao tiêu và cam kết đầu tư phân bón hữu cơ, các chế phẩm sinh học, hướng dẫn thực hành theo nguyên lý IPSM (hướng dẫn cách tiếp cận liên ngành như nông hóa thổ nhưỡng, giống, phân bón, bảo vệ thực vật, quản lý nước tưới… trong canh tác).