FAO ca ngợi mô hình lúa gạo hướng tới Net Zero của Việt Nam

Đồng bằng sông Cửu Long không chỉ mang danh hiệu "vựa lúa lớn nhất Việt Nam" mà còn là đầu tàu kinh tế nông nghiệp của cả nước.

Với 1,5 triệu nông dân miệt mài trên những cánh đồng lúa bát ngát, vùng đất này đóng góp hơn 50% tổng sản lượng lúa gạo toàn quốc. Sản phẩm từ nơi đây không chỉ đảm bảo an ninh lương thực trong nước mà còn góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế thông qua hoạt động xuất khẩu.

Tuy nhiên, vựa lúa này đang đứng trước những thách thức chưa từng có.

Biến đổi khí hậu như một "cơn bão" thầm lặng đang dần xâm thực vào từng tấc đất canh tác. Mực nước biển dâng cao đẩy nước mặn xâm nhập sâu vào nội địa, nhiệt độ tăng cao cùng với những đợt hạn hán kéo dài và mưa bão bất thường đang làm giảm diện tích canh tác, thu hẹp năng suất và gia tăng các dịch bệnh trên cây trồng.

Giải quyết nghịch lý của ngành lúa gạo

Điều đáng quan ngại là ngành lúa gạo Việt Nam đang rơi vào một nghịch lý phức tạp. Một mặt, nó là nạn nhân trực tiếp của biến đổi khí hậu với những tác động tiêu cực ngày càng gia tăng. Mặt khác, chính ngành này lại đóng góp đáng kể vào việc phát thải khí nhà kính - nguyên nhân gốc rễ của biến đổi khí hậu.

Cụ thể, các ruộng lúa ngập nước thải ra một lượng lớn khí mê tan, trong khi việc sử dụng phân u rê lại tạo ra khí oxit ni tơ.

Tổng cộng, hệ thống sản xuất lúa hiện tại đóng góp khoảng 60% tổng lượng khí thải nhà kính từ ngành nông nghiệp Việt Nam. Con số này không chỉ phản ánh quy mô khổng lồ của ngành lúa gạo mà còn cho thấy tầm quan trọng của việc chuyển đổi hướng tới mô hình sản xuất bền vững.

Nhận thức được tính cấp thiết của vấn đề, Việt Nam đã bắt tay vào một chương trình chuyển đổi đầy tham vọng với sự hợp tác của Tổ chức Lương thực và nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO).

Mục tiêu không chỉ dừng lại ở việc thích ứng với biến đổi khí hậu mà còn hướng tới việc phát triển chuỗi giá trị lúa gạo chất lượng cao, thúc đẩy tăng trưởng xanh toàn diện và giảm thiểu phát thải khí nhà kính.

Sự hợp tác giữa FAO và Bộ Nông nghiệp - Môi trường tập trung vào việc củng cố khung kế hoạch và lập trình cho quá trình chuyển đổi ngành lúa gạo. Điểm nhấn của chiến lược này nằm ở việc hỗ trợ kế hoạch đầu tư khí hậu và tăng cường tiếp cận nguồn tài chính khí hậu để hiện thực hóa canh tác lúa bền vững, đổi mới công nghệ và phát triển thị trường.

Tầm nhìn hướng ra thế giới

Tham vọng của Việt Nam không chỉ dừng lại ở việc đảm bảo an ninh lương thực trong nước mà hướng tới là nhà xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Và để xuất khẩu gạo sang thị trường khó tính hiện giờ không chỉ cần sản lượng, chất lượng mà còn phải có "lý lịch xanh".

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng thương hiệu mạnh cho gạo chất lượng cao và phát thải thấp từ đồng bằng sông Cửu Long.

Cơ giới hóa tiên tiến sẽ là cánh tay đắc lực giúp nâng cao năng suất và chất lượng, đồng thời gia tăng thu nhập cho những hộ nông dân nhỏ, đặc biệt là phụ nữ nông thôn.

Quyết định thực hiện chương trình một triệu hecta lúa chất lượng cao và phát thải carbon thấp kết hợp với tăng trưởng xanh tại đồng bằng sông Cửu Long thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam. Với sự hỗ trợ tài chính từ Quỹ Khí hậu xanh (GCF), chương trình hứa hẹn sẽ mang lại những thay đổi căn bản cho ngành lúa gạo.

Ông Beau Damen, chuyên viên về tài nguyên thiên nhiên, biến đổi khí hậu và tài chính khí hậu tại FAO nhấn mạnh: "Sự hợp tác đang diễn ra giữa FAO và Bộ Nông nghiệp - Môi trường để hỗ trợ phát triển một triệu hecta ruộng lúa chất lượng cao và phát thải carbon thấp tại đồng bằng sông Cửu Long có tiềm năng chuyển đổi toàn bộ ngành nông nghiệp trong nước".

Kết nối khu vực để cùng phát triển nông nghiệp xanh

Chương trình chuyển đổi ngành lúa gạo Việt Nam không đơn thuần là một nỗ lực riêng lẻ mà là một phần của dự án khu vực rộng lớn hơn. Dự án "Sẵn sàng ngành nông nghiệp cho tài chính khí hậu nâng cao và thực hiện các ưu tiên của Công việc chung Koronivia về nông nghiệp tại Đông Nam Á" bao gồm 6 quốc gia: Campuchia, Lào, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam.

Sự hợp tác này không chỉ giúp chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức mà còn thúc đẩy các cơ chế đổi mới cho tài chính khí hậu từ cả khu vực công và tư nhân ở cấp quốc gia và khu vực.

Với sự hỗ trợ của GCF - quỹ lớn nhất thế giới dành riêng cho hành động khí hậu, các quốc gia trong khu vực có cơ hội học hỏi lẫn nhau và cùng nhau xây dựng một nền nông nghiệp bền vững hơn.

Chuyển đổi ngành lúa gạo Việt Nam không chỉ là một nhiệm vụ kinh tế mà còn là một sứ mệnh môi trường và xã hội. Từ những thách thức của biến đổi khí hậu, Việt Nam đang biến chúng thành cơ hội để xây dựng một ngành lúa gạo hiện đại, bền vững và có khả năng cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế.

Với sự kết hợp giữa khoa học công nghệ, số hóa và sự hợp tác quốc tế, tương lai của ngành lúa gạo Việt Nam hứa hẹn sẽ không chỉ đảm bảo an ninh lương thực mà còn góp phần vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.

Hành trình này tuy đầy thách thức nhưng cũng tràn đầy hy vọng cho một tương lai xanh và thịnh vượng hơn!