Đôi điều về tiêm kích ‘xương sống’ của không quân Thái Lan
F-16 Fighting Falcon, dòng tiêm kích đa nhiệm nổi tiếng của Mỹ, từ lâu đã khẳng định vai trò chủ lực trong không quân hoàng gia Thái Lan (RTAF).
Được phát triển bởi General Dynamics (nay thuộc Lockheed Martin), F-16 - tiêm kích thế hệ thứ 4, lần đầu ra mắt vào năm 1976 và nhanh chóng trở thành một trong những máy bay chiến đấu thành công nhất thế giới, với hơn 4.500 chiếc được biên chế tại hơn 25 quốc gia.
F-16 đã chứng minh hiệu quả trong nhiều cuộc xung đột, từ chiến tranh vùng Vịnh (1991) đến các chiến dịch tại Balkan, Iraq và Afghanistan. Sự phổ biến của F-16 đến từ khả năng nâng cấp liên tục, giúp nó duy trì tính cạnh tranh trong môi trường tác chiến hiện đại, dù đã ra đời cách đây gần nửa thế kỷ.
Đặc điểm kỹ thuật và năng lực tác chiến
F-16 sở hữu thiết kế khí động học tinh gọn, tích hợp hệ thống điều khiển bay điện tử fly-by-wire, cho phép phi công thao tác chính xác trong các tình huống không chiến tầm gần. Với tốc độ tối đa vượt mach 2 (khoảng 2.400km/giờ), máy bay có thể thực hiện đa dạng nhiệm vụ, từ đánh chặn, tấn công mặt đất đến yểm trợ không quân.
Hệ thống radar AN/APG-68 trên các phiên bản của Thái Lan có khả năng phát hiện mục tiêu ở khoảng cách lên đến 300km, theo dõi nhiều mục tiêu cùng lúc và tương thích với các loại vũ khí hiện đại như tên lửa không đối không AIM-120 AMRAAM, AIM-9 Sidewinder, bom dẫn đường GPS GBU-31 JDAM...
Hệ thống tác chiến điện tử cũng được nâng cấp trong các phiên bản Mid-Life Upgrade (MLU), bao gồm mồi bẫy nhiệt, thiết bị gây nhiễu và liên kết dữ liệu chiến thuật, giúp máy bay sống sót trong môi trường đe dọa cao.
Vị thế F-16 trong biên chế không quân Thái Lan
Không quân Thái Lan hiện sở hữu khoảng 48 chiếc F-16, thuộc các phiên bản F-16A/B Block 15 ADF, Block 15 OCU và F-16AM/BM Block 20 MLU. Những chiếc đầu tiên được đưa vào sử dụng từ cuối những năm 1980, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong quá trình hiện đại hóa không lực của quốc gia này.
Các phiên bản Block 15 ADF và Block 15 OCU được thiết kế để thực hiện nhiệm vụ phòng không và tác chiến đa nhiệm, trong khi các phiên bản Block 20 MLU (Mid-Life Upgrade) được nâng cấp với hệ thống điện tử tiên tiến, giúp cải thiện đáng kể khả năng tác chiến.
Trong đội hình RTAF, F-16 đóng vai trò xương sống trong các nhiệm vụ phòng không, tuần tra biên giới, hỗ trợ hỏa lực mặt đất và răn đe chiến lược. Ngoài ra, dòng máy bay này còn được sử dụng hiệu quả trong các hoạt động hợp tác quốc tế, khi Thái Lan tham gia các cuộc tập trận chung với Mỹ, Nhật Bản, Úc và các nước ASEAN.
Bên cạnh đó, F-16 còn hỗ trợ các hoạt động nhân đạo và cứu trợ thiên tai, như triển khai trinh sát trên không hoặc vận chuyển hàng cứu trợ trong các tình huống khẩn cấp. Tính đa nhiệm của F-16 giúp Thái Lan linh hoạt trong việc ứng phó với nhiều kịch bản, từ xung đột quân sự đến các nhiệm vụ phi chiến đấu.
Thách thức và kế hoạch hiện đại hóa
Dù vẫn giữ vai trò trung tâm, một số máy bay F-16 Block 15 trong biên chế Thái Lan đã hoạt động trên 30 năm, dẫn đến chi phí bảo trì tăng cao và nguy cơ hao mòn kỹ thuật. Những hạn chế này buộc RTAF phải lên kế hoạch thay thế dần đội bay cũ trước năm 2031, đặc biệt là các phiên bản F-16A/B Block 15 OCU.
Một trong những phương án được RTAF cân nhắc là mua thêm F-16 Block 70/72, biến thể hiện đại nhất của dòng máy bay này. Block 70/72 được trang bị radar mảng pha quét điện tử chủ động AN/APG-83 (AESA), hệ thống điện tử hàng không tiên tiến và khả năng tương thích với các vũ khí hiện đại. Radar AESA giúp tăng cường khả năng phát hiện mục tiêu, chống nhiễu hiệu quả hơn và hỗ trợ tác chiến trong môi trường thông tin hóa cao.
Theo nguồn tin từ Flight Global, Thái Lan đang xem xét mua lô đầu tiên gồm 4 chiếc F-16 Block 70/72, với chi phí dự kiến khoảng 1,4 tỉ USD. Khoản đầu tư này bao gồm không chỉ giá máy bay, mà còn chi phí huấn luyện phi công, đào tạo kỹ thuật viên và nâng cấp cơ sở hạ tầng bảo trì, vận hành.