Đô thị ‘ma’ và giá nhà tăng cao phi lý: Chuyên gia đề xuất đánh thuế căn nhà thứ 2

Đánh thuế căn nhà thứ 2

Tại tọa đàm về đổi mới mô hình tăng trưởng vừa diễn ra, PGS-TS Phạm Thế Anh, Trường đại học Kinh tế Quốc dân (NEU), cho rằng để có đủ nguồn lực tài chính cho các dự án hạ tầng lớn - yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số, Việt Nam cần thực hiện đồng thời nhiều giải pháp quan trọng.

Cụ thể, Việt Nam cần thu hẹp đáng kể chi thường xuyên của bộ máy nhà nước. Việc nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy, tinh giản biên chế, và kiểm soát chặt chẽ các khoản chi kém hiệu quả sẽ tiết kiệm được một lượng vốn lớn, có thể tái phân bổ cho đầu tư phát triển hạ tầng.

Tiếp theo, Việt Nam cần tích cực tìm kiếm các nguồn thu bền vững mới để thay thế một phần cho các nguồn thu truyền thống. Ở khía cạnh này, Việt Nam nên cân nhắc đánh thuế căn nhà thứ hai trở đi bởi nhiều lợi ích mà sắc thuế này có thể đem lại.

Theo ông Thế Anh, loại thuế này sẽ hạn chế việc đầu cơ và găm giữ bất động sản, vốn đang tạo ra các "đô thị ma" và tình trạng khan hiếm nguồn cung trên thị trường thứ cấp, khiến đẩy giá nhà đất lên cao một cách phi lý, kéo theo chi phí sinh hoạt và sản xuất gia tăng từ đó làm giảm năng lực cạnh tranh của quốc gia.

Ngoài ra, ông Phạm Thế Anh cũng cho rằng thuế bất động sản sẽ tạo ra nguồn thu ổn định để tái đầu tư vào phát triển cơ sở hạ tầng tại địa phương như công viên, đường sá, bệnh viện, trường học, từ đó nâng cao chất lượng sống và dịch vụ công.

Hơn nữa, nguồn thu này cũng mở ra cơ hội để Việt Nam cắt giảm các loại thuế khác như thuế thu nhập doanh nghiệp (DN) và thuế thu nhập cá nhân, những sắc thuế hiện đang làm giảm động lực sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.

Đặc biệt, sắc thuế này sẽ giúp dịch chuyển nguồn lực xã hội khỏi các kênh đầu cơ, hướng dòng vốn vào các lĩnh vực sản xuất thực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và hạn chế sự gia tăng chênh lệch giàu nghèo trong xã hội.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh căng thẳng thương mại gia tăng, việc sửa đổi/cắt giảm gánh nặng thuế thu nhập cá nhân nên được thực hiện để Việt Nam kích thích tiêu dùng nội địa, qua đó bù đắp một phần sụt giảm từ hoạt động xuất khẩu.

Hiện tại, theo chuyên gia của NEU, biểu thuế thu nhập cá nhân của Việt Nam với các mức thuế suất lũy tiến cao và mức giảm trừ gia cảnh lạc hậu đang tạo gánh nặng lớn lên chi tiêu thiết yếu của người dân, đặc biệt là tầng lớp trung lưu và thu nhập thấp.

Mức giảm trừ gia cảnh chậm được điều chỉnh, không theo kịp lạm phát và chi phí sinh hoạt thực tế, cùng với các bậc thuế quá sát nhau, khiến nhiều người dân phải chịu thuế ở mức cao ngay cả khi thu nhập chỉ vừa đủ trang trải cuộc sống.

Theo đó, việc giảm sắc thuế này sẽ tăng thu nhập khả dụng cho người dân, khuyến khích họ chi tiêu nhiều hơn cho hàng hóa và dịch vụ trong nước. Điều này không chỉ tạo ra động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế từ phía cầu nội địa mà còn giúp giảm thiểu rủi ro phụ thuộc quá mức vào xuất khẩu, đặc biệt khi các thị trường lớn có thể áp dụng các rào cản thương mại.

Mạnh dạn thoái vốn tại các DN nhà nước

Theo ông Phạm Thế Anh, để xuất khẩu cao, nhưng giá trị gia tăng thấp không trở thành một rủi ro cho nền kinh tế trước bối cảnh trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ thương mại, Việt Nam nên áp dụng chính sách ưu đãi thuế thu nhập DN dựa trên tỷ lệ nội địa hóa của các DN xuất khẩu.

Biện pháp này có thể tạo động lực lớn hơn cho các DN xuất khẩu tăng cường sử dụng nguyên liệu, linh kiện và dịch vụ sản xuất trong nước, qua đó thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp phụ trợ.

“Việc này không chỉ giúp nâng cao giá trị gia tăng nội địa trong sản phẩm xuất khẩu mà còn tạo ra nhiều việc làm và nâng cao năng lực sản xuất của các DN Việt Nam”, ông Phạm Thế Anh nói.

Thêm nữa, việc tăng tỷ lệ nội địa hóa giúp giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ nước ngoài, đặc biệt là các quốc gia có thể bị áp dụng thuế quan hoặc các biện pháp phòng vệ thương mại từ các đối tác thương mại lớn. Các DN xuất khẩu Việt Nam sẽ giảm thiểu rủi ro bị ảnh hưởng bởi các chính sách thương mại quốc tế bất lợi.

Do đó, theo ông Thế Anh, chính sách ưu đãi thuế thuế thu nhập DN theo tỷ lệ nội địa hóa sẽ là một công cụ hiệu quả để phát triển công nghiệp phụ trợ và tăng cường khả năng chống chịu của nền kinh tế trước các biến động thương mại toàn cầu.

Ngoài ra, ông Phạm Thế Anh cho rằng Việt Nam hiện đang duy trì một số lượng lớn DN nhà nước (DNNN) hoạt động trong nhiều lĩnh vực, kể cả những ngành mà sự tham gia của nhà nước là không cần thiết. Thực trạng này đặt ra nhiều thách thức khi nhiều DNNN hoạt động kém hiệu quả, gây lãng phí nguồn lực quốc gia.

Do vậy, đã đến lúc Việt Nam cần mạnh dạn thoái vốn khỏi các DNNN không hiệu quả, đặc biệt trong những ngành không phải là trọng tâm chiến lược và không cần thiết có sự tham gia của nhà nước.

Nguồn thu từ việc thoái vốn những DN này sẽ được sử dụng để đầu tư vào các dự án trọng điểm quốc gia mang tính động lực, có khả năng tạo ra giá trị kinh tế và xã hội cao hơn, chẳng hạn như hạ tầng giao thông, năng lượng tái tạo, hoặc các ngành công nghiệp công nghệ cao.

Bên cạnh đó, nguồn thu từ việc thoái vốn cũng có thể được sử dụng để tham gia cùng các DN tư nhân vào các dự án trọng điểm thông qua hợp tác công-tư (PPP). Mô hình này cho phép tận dụng tối đa thế mạnh của cả hai bên: nguồn lực tài chính và định hướng chiến lược của nhà nước kết hợp với kinh nghiệm quản lý, công nghệ và khả năng thực thi hiệu quả của khu vực tư nhân.

“Điều này không chỉ giúp giảm gánh nặng ngân sách nhà nước mà còn đảm bảo các dự án được triển khai nhanh chóng, hiệu quả và bền vững hơn, mang lại lợi ích lâu dài cho đất nước”, ông Thế Anh nêu.