DeepSeek và tham vọng của ông Tập-Trump chi phối hội nghị AI lớn nhất Trung Quốc
Hàng nghìn nhà sáng lập nổi tiếng, các quan chức Trung Quốc và nhà đầu tư giàu tiềm lực sẽ đổ về thành phố Thượng Hải cuối tuần này để tham dự hội nghị AI quan trọng nhất Trung Quốc.
Ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự: Làm thế nào để thúc đẩy tham vọng của Trung Quốc nhằm vượt Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) và thu lợi từ động lực đó, theo hãng tin Bloomberg.
Từng có Elon Musk và Jack Ma góp mặt, Hội nghị Trí tuệ Nhân tạo Thế giới (WAIC) được tổ chức hằng năm để phô diễn công nghệ tiên tiến nhất của Trung Quốc. Năm nay, lượng người tham dự WAIC có thể lập kỷ lục vì sự kiện diễn ra đúng lúc cuộc cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung đang nóng bỏng.
Tuần này, Tổng thống Donald Trump đã công bố “Kế hoạch hành động AI” như một lời hiệu triệu nhằm giữ vững vị thế dẫn đầu của Mỹ trong kỷ nguyên hậu ChatGPT.
Trong khi đó, việc DeepSeek gây tiếng vang toàn cầu hồi tháng 1, với hai mô hình AI nguồn mở V3 và R1 có hiệu suất cao và chi phi đào tạo thấp, đã tạo cảm hứng cho một thế hệ nhà phát triển Trung Quốc, góp phần châm ngòi cho làn sóng đầu tư và đổi mới trên toàn quốc. Từ tập đoàn Alibaba đến các công ty khởi nghiệp non trẻ như Minimax và Moonshot, giới AI Trung Quốc đang cạnh tranh mạnh mẽ rút ngắn khoảng cách với các gã khổng lồ Mỹ như OpenAI và Google.
“Dù nhiều người công nhận thành tựu của DeepSeek, đây mới chỉ là khởi đầu cho làn sóng đổi mới AI ở Trung Quốc. Chúng ta đang chứng kiến giai đoạn phổ cập AI trên diện rộng, vượt ra ngoài phạm vi cạnh tranh giữa các quốc gia”, Louis Liang, nhà đầu tư lĩnh vực AI tại quỹ đầu tư mạo hiểm Ameba Capital, nhận định.
Ameba Capital là quỹ đầu tư mạo hiểm có trụ sở tại Trung Quốc, chuyên rót tiền vào các công ty khởi nghiệp công nghệ giai đoạn đầu, đặc biệt là trong lĩnh vực AI, SaaS (phần mềm dưới dạng dịch vụ), internet và deep tech (công nghệ lõi). Quỹ này được thành lập bởi một nhóm nhà đầu tư và doanh nhân có kinh nghiệm tại Thung lũng Silicon và hệ sinh thái khởi nghiệp Trung Quốc.
Ameba Capital thường được biết đến với vai trò rót vốn sớm vào các công ty tiềm năng, đồng thời hỗ trợ họ về chiến lược phát triển sản phẩm và mở rộng thị trường.
Về chương trình của WAIC 2025, lịch trình vẫn chưa được tiết lộ nhiều - điều vốn quen thuộc với sự kiện này những năm qua. Thủ tướng Trung Quốc - Lý Cường sẽ tham dự WAIC 2025. Các lãnh đạo công nghệ từ Tencent, ByteDance đến các công ty khởi nghiệp như Zhipu AI và Moonshot dự kiến cũng sẽ góp mặt tại đây.
Ánh hào quang của DeepSeek
Cả DeepSeek lẫn nhà sáng lập kín tiếng Lương Văn Phong (40 tuổi) đều không xuất hiện trong tài liệu giới thiệu WAIC 2025. Tuy vậy, công ty khởi nghiệp hai năm tuổi này chắc chắn sẽ là chủ đề nóng tại hội nghị.
Kể từ khi các mô hình AI của DeepSeek khiến nhiều công ty ở Thung lũng Silicon (Mỹ) phải ngỡ ngàng, ngành công nghiệp đã theo dõi Trung Quốc sát sao để chờ đợi một khoảnh khắc chấn động khác.
Ở một lĩnh vực nổi tiếng với việc chi hàng tỉ USD cho chip AI Nvidia và trung tâm dữ liệu, cách tiếp cận “tối giản” của DeepSeek đã truyền cảm hứng cho cuộc tái tư duy về các mô hình truyền thống, thách thức vị trí bá chủ của Mỹ trong công nghệ tiên tiến nhất. Đáng chú ý, Chủ tịch Trung Quốc - Tập Cận Bình hôm 17.2 đã gặp gỡ Lương Văn Phong và các doanh nhân công nghệ khác ở nước này tại một hội nghị chuyên đề được tổ chức tại thủ đô Bắc Kinh.
Dù vậy, Trung Quốc vẫn đang khát khao một đột phá lớn tiếp theo. Lượt tải xuống và mức độ sử dụng các mô hình AI DeepSeek đang chững lại, còn tốc độ ra mắt phiên bản mới cũng giảm. Hiện nay, giới trong ngành bàn tán nhiều về lý do DeepSeek-R2, phiên bản tiếp theo của mô hình suy luận R1, vẫn chưa xuất hiện. Truyền thông trong nước đồn đoán nguyên nhân xuất phát từ việc Lương Văn Phong quá cầu toàn đến các lỗi hiệu suất của R2.
Tham vọng của ông Tập Cận Bình và Trump
WAIC 2025 diễn ra chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Trump ký hàng loạt lệnh hành pháp nhằm nới lỏng quy định và mở rộng nguồn năng lượng cho các trung tâm dữ liệu.
“Từ ngày hôm nay, chính sách của Mỹ là làm bất cứ điều gì cần thiết để dẫn đầu thế giới về AI”, ông Trump tuyên bố trước các giám đốc điều hành và nghị sĩ tại hội nghị thượng đỉnh "Chiến thắng cuộc đua AI" ở thủ đô Washington D.C hôm 23.7. Trong số những người tham dự hội nghị có cả Giám đốc điều hành Jensen Huang của Nvidia - công ty quan trọng hàng đầu ở cuộc đua AI toàn cầu và hiện có giá trị nhất thế giới (4.240 tỉ USD).
Chính quyền Trump đang đặc biệt lo ngại vì sự trỗi dậy thần tốc của Trung Quốc trong lĩnh vực AI, với nhiều nhà quan sát cho rằng cường quốc châu Á này chỉ còn cách Mỹ vài tháng về mức độ tinh vi của công nghệ này. Đây là khoảng cách cực kỳ sát sao nếu so với lĩnh vực chip bán dẫn, khi Mỹ được cho là dẫn trước Trung Quốc nhiều năm hoặc thậm chí cả một thế hệ.
Kế hoạch hành động mới của ông Trump nhiều khả năng sẽ khiến các công ty Trung Quốc đẩy nhanh chiến lược vươn ra toàn cầu, gồm cả việc tích cực mở mã nguồn các mô hình AI của mình.
Trung Quốc đặt mục tiêu biến ngành AI thành ngành công nghiệp trị giá 100 tỉ USD vào năm 2030. Tại phiên họp Bộ Chính trị hồi tháng 4, Chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh Trung Quốc cần đẩy mạnh đột phá trong các lĩnh vực trọng yếu như chip cao cấp và nghiên cứu AI.
Sự trỗi dậy của robot hình người Trung Quốc
Các công ty sản xuất robot hình người của Trung Quốc được kỳ vọng sẽ trình diễn những mẫu tiên tiến nhất tại WAIC 2025. Tuần trước, hãng UBTech đã đăng tải video robot hình người Walker S2 của họ đi đến trạm sạc, tự tháo pin khỏi lưng, đặt lên đế sạc rồi lắp pin mới vào người. Theo UBTech, Walker S2 là robot hình người đầu tiên có khả năng tự thay pin.
Dù rõ ràng có chỉnh sửa và dàn dựng, video vẫn cho thấy sự tiến bộ đáng kể của các hãng Trung Quốc trong lĩnh vực này.
Công ty khởi nghiệp Unitree (Trung Quốc) gần đây hé lộ mức giá chỉ dưới 10.000 USD cho robot người của mình. Unitree cùng AgiBot và UBTech đang cùng nhau thúc đẩy một lĩnh vực đầy triển vọng, mà các công ty Mỹ vẫn chưa chiếm được lợi thế rõ ràng sau hàng thập kỷ nghiên cứu.
“Các công ty Trung Quốc đặt mục tiêu xuất xưởng hàng trăm đến hàng ngàn robot trong năm nay, chạy đua để xây dựng hệ sinh thái”, chuyên gia phân tích Sheng Wong của tập đoàn dịch vụ tài chính đa quốc gia Morgan Stanley (Mỹ) viết trong một ghi chú.
Làn sóng huy động vốn đầu tư mạo hiểm cực lớn
Các quỹ đầu tư mạo hiểm cùng người làm giao dịch sẽ săn tìm các hãng công nghệ mới nổi và không phải tất cả đều đến từ Trung Quốc.
Các quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu Trung Quốc đang tìm kiếm ít nhất 2 tỉ USD vốn mới từ thị trường. Ít nhất 6 công ty đầu tư mạo hiểm nổi bật, gồm cả Lightspeed China Partners và Monolith Management, đang huy động quỹ bằng USD, cho phép nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các công ty khởi nghiệp Trung Quốc.
Đây là làn sóng huy động vốn đầu tư mạo hiểm lớn nhất tại Trung Quốc trong nhiều năm, diễn ra đúng lúc nhà đầu tư quốc tế đang quan sát thị trường công ty khởi nghiệp và nền kinh tế Trung Quốc, đang có dấu hiệu phục hồi sau thời gian dài chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 và các chính sách siết chặt.
Các nhà tổ chức WAIC 2025 hứa hẹn về một sự kiện đột phá sẽ có các buổi thuyết trình khởi nghiệp và trình diễn trực tiếp cho những người làm giao dịch. Hàng trăm công ty khởi nghiệp dự kiến sẽ lấp đầy khu triển lãm rộng 70.000 m2 trưng bày đủ thứ, từ máy bay không người lái giao hàng tự động đến máy phân phát giấy vệ sinh.
Thiếu vắng “màu Mỹ”
Những người tham dự WAIC 2025 sẽ rất khó để tìm thấy sự hiện diện rõ ràng của các công ty Mỹ. Năm ngoái, Tesla đã gây chú ý với chiếc xe bán tải điện Cybertruck và robot hình người Optimus. Tuy nhiên, danh sách diễn giả tại WAIC năm nay vẫn chưa thấy Elon Musk, dù có sự góp mặt của Yoshua Bengio - nhà khoa học Canada tiên phong trong lĩnh vực mạng nơ-ron nhân tạo.
Robot hình người Optimus của Tesla từng xuất hiện tại thành phố Hàng Châu vào tháng 6.
Mạng nơ-ron nhân tạo là mô hình tính toán được lấy cảm hứng từ cấu trúc và chức năng của hệ thần kinh sinh học, đặc biệt là bộ não con người. Nó là một trong những khái niệm cốt lõi của AI, học máy và học sâu.
Giữa lúc cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung ngày càng gay gắt, nhiều công ty Mỹ có xu hướng tránh thu hút sự chú ý ở các sự kiện lớn tại Trung Quốc.
Tuy nhiên, Trung Quốc có khả năng sẽ tận dụng cơ hội tại WAIC 2025 để tiếp tục thúc đẩy chương trình nghị sự quốc tế của mình. Một trong những điểm nhấn tại WAIC 2025 là Hội nghị cấp cao về quản trị AI toàn cầu, nhằm thảo luận thách thức trong việc triển khai AI một cách có trách nhiệm. Với nhiều nhà quan sát, điều này thể hiện rõ mục tiêu lâu dài của Trung Quốc: Đặt ra tiêu chuẩn toàn cầu cho AI.
“Từ năm 2018, Trung Quốc đã sử dụng WAIC như một cách để khẳng định vị thế hàng đầu trong lĩnh vực AI, cả về mặt kỹ thuật lẫn chính trị. Với cuộc đua AI giữa Mỹ và Trung Quốc đang diễn ra cân tài cân sức, chiến lược này càng có sức nặng”, Tom Nunlist, Phó giám đốc Trivium, nhận định.
Trivium China là công ty tư vấn có trụ sở tại thủ đô Bắc Kinh, chuyên cung cấp phân tích chuyên sâu về các chính sách kinh tế, công nghệ và địa chính trị của Trung Quốc. Trivium nổi bật trong việc diễn giải và dự báo các động thái của chính phủ Trung Quốc, đặc biệt trong những lĩnh vực nhạy cảm và chiến lược như AI, bán dẫn, an ninh dữ liệu hay cạnh tranh Mỹ - Trung.
Khách hàng của Trivium chủ yếu là các tập đoàn quốc tế, tổ chức đầu tư và cơ quan nghiên cứu chính sách phương Tây đang muốn hiểu rõ hơn về môi trường chính sách và rủi ro tại Trung Quốc. Nhờ đội ngũ chuyên gia nhiều kinh nghiệm và hiểu sâu về hệ thống chính trị - kinh tế Trung Quốc, các phân tích của Trivium thường xuyên được trích dẫn trên những hãng tin lớn như Bloomberg, Reuters, Nikkei, Financial Times và The Wall Street Journal.