Cuộc đua phát triển AI cạnh tranh với não người

AGI được hiểu là hệ thống có khả năng nhận thức giống con người, biết học hỏi điều mới, tổng quát hóa kiến thức và thích nghi với nhiều tình huống để thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau. Vậy vì sao con người lại muốn tạo ra thứ cạnh tranh với bộ não của chính mình?

Trí tuệ con người

Trí tuệ không chỉ dừng lại ở xử lý thông tin, lập luận, giải quyết vấn đề, mà còn là học hỏi từ trải nghiệm, thích nghi tình huống mới, hiểu khái niệm trừu tượng. Quan trọng hơn, trí tuệ con người được định hướng bởi thành kiến, kinh nghiệm, nền tảng văn hóa, niềm tin, sự sáng tạo, nhận thức cảm xúc, khả năng dẫn dắt động lực xã hội.

Không những năng lực tinh thần của bản thân, loạt quyết định mà con người đưa ra còn chịu ảnh hưởng bởi mục tiêu, đạo đức, trực giác hình thành trong cuộc sống. Tất cả khiến trí tuệ trở thành một yếu tố phức tạp, khó định nghĩa và sao chép.

Trí tuệ nhân tạo hiện tại

Ở thời điểm hiện tại, nỗ lực sao chép trí tuệ con người mới đạt đến trí tuệ nhân tạo “hẹp” (Narrow AI) như mô hình ngôn ngữ lớn hay công cụ thị giác máy tính. Chúng chỉ có khả năng thực hiện vài nhiệm vụ cụ thể, hoạt động theo quy tắc xác định trước. Các nền tảng thiếu khả năng học hỏi lẫn khả năng thích ứng mà con người sở hữu.

AI “hẹp” được đào tạo bằng tệp dữ liệu khổng lồ để nhận dạng các mẫu hình và đưa ra dự đoán, không “hiểu” theo cách con người. Chúng cũng không biết tạo ngữ cảnh, không có lẽ thường hay sự thấu hiểu cảm xúc. Chúng hoạt động dựa trên xác suất thống kê và tối ưu hóa kết quả đầu ra trong phạm vi được thiết lập bởi dữ liệu đào tạo. Tóm lại AI “hẹp” mô phỏng đủ nhanh để khiến ta tin rằng chúng thông minh, nhưng thực tế chưa thể xem là trí tuệ. Ngay cả số hệ thống mạnh mẽ nhất hiện nay cũng chỉ là công cụ, chẳng nhận thức đầy đủ về kết quả, mục tiêu và ý nghĩa mà chúng tạo ra.

Trí tuệ nhân tạo tổng quát

Đại diện cho đỉnh cao của nghiên cứu AI, AGI hiểu và học hỏi giống con người, cho phép máy móc áp dụng kiến thức lẫn kỹ năng có được vào nhiệm vụ đòi hỏi trí tuệ. Chúng đủ sức giải quyết vấn đề chưa quen thuộc mà không cần đào tạo trước, dùng kiến thức tùy thuộc từng lĩnh vực cụ thể, lập luận bằng thuật ngữ trừu tượng thậm chí liên tục thích nghi.

AGI có thể viết tiểu thuyết, thiết kế chiến dịch tiếp thị, giải quyết vấn đề kỹ thuật hay đưa ra lời khuyên về cảm xúc. Chúng sẽ biết suy ngẫm, lập chiến lược thậm chí tự học. Về lý thuyết, trí tuệ nhân tạo tổng quát hoàn toàn có khả năng vượt trội hơn con người trong hầu hết nhiệm vụ đòi hỏi trí tuệ.

AGI thực sự sẽ mang đến biến đổi lớn, nên chẳng có gì ngạc nhiên khi giới lãnh đạo công nghệ không ngừng theo đuổi công nghệ này. Tiềm năng phát triển vượt bậc cùng tiềm năng lợi nhuận khổng lồ lớn đến mức mọi công ty công nghệ đều muốn nắm giữ AGI. Tuy nhiên rủi ro đi kèm cũng lớn chẳng kém.

Cuộc đua hướng đến AGI

Người ủng hộ AGI xem đây là yếu tố thúc đẩy khám phá khoa học, tối ưu hóa phân phối tài nguyên và giải quyết vấn đề khí hậu. Ở lĩnh vực thương mại, đơn vị kiểm soát trí tuệ nhân tạo tổng quát không chỉ thống trị nhiều ngành nghề mà còn tái định nghĩa cách thức tạo ra giá trị, triệt tiêu đối thủ cạnh tranh trên thị trường. Xét về mặt địa chính trị, AGI được xem như tài sản chiến lược và vũ khí gây phá hoại mạnh. Nắm trong tay công nghệ này có thể thiết lập lại trật tự toàn cầu dẫn đầu đổi mới quốc phòng và kiểm soát cơ sở hạ tầng quan trọng

Từ góc độ tâm lý và xã hội, AGI buộc con người phải suy nghĩ về nhiều điều. Liệu ta có thể tạo ra máy móc sánh ngang trí tuệ của chính mình hay không? Liệu ta có thể sao chép những gì vốn làm nên con người hay không? Nếu máy móc biết học hỏi, sáng tạo và suy nghĩ như chúng ta, vậy con người giữ vai trò gì trong hệ sinh thái mới? Làm sao để quản lý AGI để đảm bảo an toàn và quyền tự chủ của con người? Tìm câu trả lời là thách thức to lớn, khó đạt được trong tương lai gần.