Chuyển đổi xe xăng sang xe điện và 'mỏ vàng' tín chỉ carbon

Tín chỉ carbon xe điện

Tính đến hết năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu hơn 15 triệu tín chỉ carbon ra thị trường quốc tế, với giá bán trung bình từ 5 - 7 USD/tín chỉ. Tổng trị giá giao dịch ước tính đạt khoảng 75 - 105 triệu USD, đóng góp quan trọng cho nền kinh tế xanh và khẳng định uy tín của tín chỉ carbon Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Trong đó, các dự án năng lượng tái tạo và nông nghiệp phát thải thấp đã tham gia tích cực vào việc phát triển thị trường tín chỉ carbon tự nguyện, với hơn 70 dự án được chứng nhận bởi Gold Standard và Verra, trong đó nhiều dự án đã phát hành và giao dịch tín chỉ thành công.

Đáng chú ý, lộ trình chuyển đổi xe xăng sang xe điện tại hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM cũng được xem là điểm nhấn chính cho việc phát triển thị trường tín chỉ carbon. Lộ trình sẽ hướng tới chuyển đổi hệ thống giao thông công cộng tư nhân sang sử dụng phương tiện chạy điện.

Thời gian qua, người dân tại hai thành phố lớn nhất nước không khỏi bất ngờ trước đề án nhanh, mạnh, quyết liệt chuyển đổi phương tiện giao thông từ xe xăng sang xe điện, động thái này từ cơ quan nhà nước nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường từ khí thải xe cộ.

Hà Nội lập vành đai cấm xe xăng, còn TP.HCM sẵn sàng từ chối các phương tiện mới đăng ký chạy xe hai bánh công nghệ mà sử dụng xe xăng, đồng thời chuyển đổi 400.000 phương tiện hiện hữu của các tài xế sang xe điện.

Để hiện thực hóa mục tiêu trên, cả hai thành phố đều đang xây dựng một kế hoạch bài bản với những chính sách mang tính đột phá như: hỗ trợ về tài chính cho người dân chuyển đổi phương tiện; khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư cho phương tiện và hạ tầng xanh; phân vùng phát thải thấp; tăng tốc hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị...

TP.HCM nghiên cứu khả năng tạo tín chỉ carbon từ việc giảm phát thải trong giao thông, nhờ chuyển đổi sang xe điện và phương tiện công cộng. TS Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM (HIDS) cho biết sẽ có 3 ưu tiên trong kế hoạch tạo tín chỉ carbon giao thông là chuyển đổi xe buýt, xe của lực lượng giao hàng (shipper) sang điện; giảm phát thải nhờ hệ thống đường sắt đô thị (metro) thông qua giảm sử dụng phương tiện cá nhân kết hợp với lắp điện mặt trời trên mái các ga tàu điện.

Hiện nay, TP.HCM đang thực hiện chuyển đổi mạng lưới xe buýt đúng theo kế hoạch, chuẩn bị triển khai áp dụng với lực lượng tài xế công nghệ và tăng tốc xây dựng các tuyến metro tiếp theo.

Còn tại Hà Nội, TP hiện đang tăng tốc phát triển hạ tầng trạm sạc cho chiến lược phát triển giao thông xanh và thúc đẩy chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng sạch. Theo đó, hiện có khoảng 40 điểm trông giữ phương tiện trong khu vực đường vành đai 1 đủ điều kiện để lắp đặt trạm sạc cho xe điện. Đây là một phần trong lộ trình chuẩn bị khi Hà Nội dự kiến dừng xe máy xăng trong khu vực này từ tháng 7.2026.

Thị trường tín chỉ carbon - "mỏ vàng" hàng tỉ USD

Tại Việt Nam, VinFast đang là doanh nghiệp nhắm đến thị trường này lớn nhất. Ông Phạm Nhật Vượng - Chủ tịch HĐQT Vingroup cho biết VinFast đã thành lập tổ công tác để thúc đẩy việc bán tín chỉ carbon không chỉ ở Việt Nam mà còn ở các nước khác.

Sàn giao dịch carbon tại Hải Phòng là điều kiện quan trọng giúp VinFast có thể thực hiện mục tiêu đạt 200.000 tỉ đồng doanh thu và đạt 4.500 tỉ đồng lợi nhuận sau thuế mà ông Phạm Nhật Vượng đã đề ra tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2024 của doanh nghiệp này.

Hay ngay từ đầu năm 2025, Vingroup cũng đã ký kết hàng loạt biên bản ghi nhớ nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh, trong đó có kế hoạch triển khai tín chỉ carbon. Đơn cử việc TP.Đà Nẵng và Vingroup đã ký biên bản ghi nhớ về thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. Hai bên sẽ hợp tác phát triển các dự án tín chỉ carbon từ xe điện, trạm sạc xe điện của Vingroup, hoàn thiện các thủ tục đăng ký dự án tín chỉ carbon trên các sàn giao dịch quốc tế, đảm bảo tính hợp pháp và khả năng chuyển giao tín chỉ carbon cho Vingroup hoặc các đối tác quốc tế khi đủ điều kiện.

Ở các nước trên thế giới, việc phát triển thị trường tín chỉ carbon cũng được khai thác mạnh mẽ. Vào tháng 4 vừa qua, Thụy Sĩ đã hoàn tất mua gần 2.000 tín chỉ carbon từ Thái Lan, đánh dấu giao dịch đầu tiên của hai quốc gia về kết quả giảm nhẹ được chuyển giao quốc tế.

Ngoài Thái Lan, Thụy Sĩ còn ký các thỏa thuận tương tự với Dominica, Ukraine, Ghana, Chile, Georgia, Morocco, Malawi, Peru, Senegal, Tunisia, Uruguay và Vanuatu.

Các "ông lớn" ngành xe điện cũng không thể bỏ lỡ "mỏ vàng" tỉ USD này. Theo báo cáo tài chính năm 2024, việc bán tín chỉ carbon đã mang về 2,76 tỉ USD cho Tesla, tăng 54% so với năm 2023. Con số này cho thấy nhu cầu về xe điện của người dân trên thế giới đang tăng cao trước bối cảnh quy định khí thải ngày càng siết chặt.

Trong khi các nhà sản xuất xe xăng, hybrid phải mua tín chỉ carbon để bù trừ lượng phát thải, Tesla lại thu lợi từ việc bán xe không phát thải với biên lợi nhuận tối đa do không tốn chi phí sản xuất. Kể từ năm 2017, tổng thu nhập của Tesla từ giao dịch tín chỉ carbon đã vượt 10,4 tỉ USD.