Khai mở hạnh phúc - ba chiến lược giúp bạn hạnh phúc và viên mãn

Khổ đau là một phần bình thường của cuộc sống

Các nghiên cứu từ Dunedin Group ở New Zealand cho thấy có khoảng hơn 80% con người, một lúc nào đó sẽ gặp khó khăn về sức khỏe tinh thần. Dường như sức khỏe tinh thần suy kiệt không phải là điều gì bất thường. Có lẽ chúng ta cần phải nói rằng đó là trải nghiệm chung mà nhiều người sẽ có trong đời.

Chúng ta cần coi khổ đau là một phần bình thường của cuộc sống, bởi vì có những thời điểm, cuộc sống sẽ trở nên khó khăn và căng thẳng đối với hầu hết chúng ta. Bạn có thể gặp phải hàng loạt vấn đề khó khăn, mà nguyên nhân, tác nhân kích hoạt, yếu tố góp phần và triệu chứng lại mang tính cá nhân, với mỗi người mỗi khác. Điều này có nghĩa là phương pháp trị liệu cũng cần được cá nhân hóa và những gì hiệu quả với người này chưa chắc đã hiệu quả với người khác.

Hiện nay có hàng loạt phương pháp điều trị, bao gồm các phương pháp tâm lý và trị liệu, thuốc và các bài tập xã hội/thể chất theo chỉ định của bác sĩ.

Thứ hai, mặc dù không phải lúc nào cũng có thể xác định chính xác nguyên nhân gây ra khó khăn về sức khỏe tinh thần, nhưng chúng ta có thể khẳng định một sự thật rằng những chứng bệnh tâm thần mà bạn mắc không phải là do một khuyết điểm cố hữu hoặc do bạn đã làm sai điều gì. Chỉ là tất cả chúng ta đều phải trải qua chuyện này ở một mức độ nào đó.

Thứ ba, một bộ não đau khổ hoặc chán nản thì không phải là bạn của bạn, thậm chí còn không phải là kiểu nửa bạn nửa thù. Vào những thời điểm sức khỏe tinh thần suy kiệt, căng thẳng hoặc quá tải, bộ não dường như làm ngược lại với những gì chúng ta cần nó làm. Gã ninja tiêu cực của chúng ta liền chuyển sang chế độ siêu tốc, phát hiện từng điểm tiêu cực, ngay cả khi không có gì.

Những người quản lý và điều hành khá nhạy cảm trong bộ não chúng ta bị sa thải và chúng ta cảm thấy khó có thể gỡ rối mọi việc, tìm ra cách giải quyết vấn đề, kiểm soát sự chú tâm, hay thậm chí đẩy lùi những suy nghĩ của mình và nhìn nhận chúng bằng quan điểm khác. Ngay cả những nhu cầu cơ bản như ngủ và cảm giác thèm ăn cũng bị bỏ qua.

Biết được điều này không có nghĩa là nó sẽ không xảy ra, bởi vì lỗi thiết kế này vốn đã nằm sẵn trong não của tất cả mọi người, nhưng như thế nghĩa là bạn có thể phát hiện ra nó. Nó mang lại cho bạn một lợi thế vì bạn có thể tìm cách giải quyết thay vì buông xuôi.

Cuối cùng, những bộ não đau khổ đã đủ quá tải rồi, không cần bạn phải ném vào chúng thêm nhiều sự phức tạp hơn nữa. Ngay cả những quyết định cơ bản nhất cũng có thể khiến bạn cảm thấy quá tải khi đang có cảm xúc tồi tệ, vậy nên đôi khi chiến lược tốt nhất lại là chiến lược đơn giản nhất.

Cách giải quyết khi hạnh phúc lảng tránh bạn

Sau đây, chúng ta sẽ xem xét một số chiến lược đơn giản mà ngay cả bộ não bị quá tải nhất cũng có thể sử dụng trong lúc cảm thấy khó chịu.

- Ngọn đồi sức khỏe tinh thần của bạn

Hãy dùng hình minh họa này để giúp bạn nhận biết các dấu hiệu cho những giai đoạn khác nhau trên đường cong hạnh phúc. Dấu hiệu nào cho thấy bạn đang sung mãn? Dấu hiệu nào cho thấy bạn đang héo hon? Tuy đây là một quá trình học hỏi cần thời gian, nhưng bạn có thể bắt đầu tìm hiểu bản thân và nhận ra dấu hiệu cho các vùng khác nhau. Mặt trời và gió đại diện cho những yếu tố đưa bạn lên đồi (có tác dụng tích cực cho sự viên mãn của bạn) và đẩy bạn xuống đồi (tác động tiêu cực). Nếu hiểu được những điều này, bạn sẽ có thể hành động khi nhận thấy sức khỏe tinh thần và sự viên mãn của mình đang sa sút, để biết được khi nào mình cần tìm kiếm sự giúp đỡ.

- Tự bêu riếu bản thân

Bạn có thường cảm thấy khổ sở rồi sau đó bắt đầu bêu riếu bản thân không? Điều này có thể nói lên rằng bạn không nên cảm nhận theo cách hiện tại, nhà phê bình nội tâm đang thoải mái nắm quyền, bạn tự gọi bản thân bằng đủ thứ từ ngữ khủng khiếp để diễn tả cảm giác của mình: thảm hại, yếu đuối, bất bình thường. Vào những lúc thế này, lòng trắc ẩn có vẻ quá phức tạp và không có cách nào để hợp lý hóa suy nghĩ của bạn, vì vậy những lời nhắc nhở đơn giản sẽ là tốt nhất.

Đó có thể là những châm ngôn ngắn, bài tập hoặc lời nhắc để bạn nhớ rằng điều này không đúng. Bạn có thể chụp ảnh màn hình nội dung nào đó trên điện thoại, hoặc lưu một trang chứa những tin nhắn dễ thương mà bạn từng được nhận và đường dẫn đến những trang web mà bạn thấy hữu ích.

Một lần nữa, tôi muốn giới thiệu phương pháp Thiền RAIN của Tara Brach. Phương pháp này hoạt động như một lời nhắc nhở và lưu ý rằng đau khổ là bình thường, đồng thời khuyến khích sự tử tế và hiểu cho chính mình.

Để nhắc bản thân rằng cảm xúc tệ hại là lẽ thường, tôi cũng thích câu nói của Bryony Gordon: “Tôi từng nghĩ cách mình cảm nhận thật kỳ quặc, rằng vì lý do nào đó, nó khiến tôi không bình thường. Nhưng giờ tôi biết cảm nhận như thế là điều bình thường nhất”.

- Điều này sẽ giúp ích hay cản trở?

Khi chúng ta cảm thấy khổ sở, bộ não thường tự động bị hút về phía những thứ không có lợi và bị mắc kẹt trong những khuôn mẫu khiến chúng ta cảm thấy còn khổ sở hơn nữa. Một nhiệm vụ cực kỳ đơn giản là hãy tự hỏi bản thân mỗi khi bạn định làm gì: Rằng việc này sẽ giúp ích hay cản trở tôi? Hãy cố gắng tăng cường những thứ giúp ích và giảm bớt những thứ cản trở. Với tôi, ẩn dụ của Bryony Gordon về ngọn lửa trực (pilot light) đã tóm lược điều này một cách hoàn hảo.

Sử dụng hình minh họa này và hãy tưởng tượng bạn là ngọn lửa trực của một chiếc nồi hơi cũ kỹ. Mỗi khi bạn làm gì, hãy tự hỏi: Điều này có nhóm được lửa cho lò hơi của tôi và giữ cho nó cháy không, hay sẽ thổi tắt đi? Hãy chọn hành động nào thổi bùng ngọn lửa cho lò hơi của bạn và tránh xa những thứ cố gắng thổi tắt nó. Đây là một nhiệm vụ đơn giản và dễ thực hiện, thậm chí có thể làm ngay cả khi não bạn đang cảm thấy tồi tệ, nhưng bạn cũng có thể sử dụng nó trong suốt cuộc đời để giúp ích cho hạnh phúc và sự viên mãn của mình mỗi khi cần đưa ra quyết định.

Trích Khai mở cảm xúc (A toolkit for your emotions) của Emma Hepburn