Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam: Một bức tranh năng động

Trong những năm gần đây, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ và đầy hứa hẹn khi Việt Nam đã hình thành một cộng đồng khởi nghiệp sôi động với sự tham gia của nhiều thành phần, từ các startup trẻ đầy nhiệt huyết, các nhà đầu tư mạo hiểm năng động, đến các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp đa dạng và sự quan tâm ngày càng lớn từ Chính phủ.

Nhìn lại chặng đường vừa qua có thể thấy các startup tại Việt Nam đã tăng trưởng đáng kể, không chỉ về số lượng mà còn về chất lượng và tính sáng tạo của các ý tưởng.

Năm 2024, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới công bố Việt Nam tăng 2 bậc chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu so với năm 2023, xếp thứ 44/133 quốc gia, nền kinh tế. Việt Nam có 3 chỉ số đứng đầu thế giới, trong đó lần đầu tiên có chỉ số Xuất khẩu hàng hóa sáng tạo.

Đầu tư mạo hiểm ở Việt Nam đang có xu hướng phát triển tốt, thể hiện qua chỉ số “Số thương vụ đầu tư mạo hiểm” cải thiện từ thứ hạng 77 (năm 2022) lên thứ hạng 50 (năm 2024), chỉ số “Số thương vụ nhận được vốn đầu tư mạo hiểm” từ thứ hạng 54 (năm 2021) lên vị trí 44 (năm 2024).

Năm 2024, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam có hơn 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, trong đó có 2 "kỳ lân", 11 doanh nghiệp được định giá trên 100 triệu USD, hơn 1.400 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, 202 khu làm việc chung.

Ngoài ra, theo Bộ KH-CN, Việt Nam còn có 208 quỹ đầu tư; 35 tổ chức thúc đẩy kinh doanh; 79 cơ sở ươm tạo, khoảng 170 trường đại học, cao đẳng hoạt động khởi nghiệp sáng tạo, hình thành hơn 20 trung tâm khởi nghiệp sáng tạo tại địa phương và quốc gia.

Cũng trong năm 2024, Việt Nam xếp hạng thứ 56, tăng 2 hạng so với năm 2023 trong bảng xếp hạng Chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu của Startup Blink. Ngoài ra, Hà Nội và TP.HCM lọt vào top 200 thành phố khởi nghiệp toàn cầu.

Nhiều startup đã giải quyết những vấn đề thực tế của xã hội và thị trường bằng các giải pháp công nghệ độc đáo.

Điển hình như MoMo - ứng dụng ví điện tử MoMo đã nhanh chóng trở thành một trong những nền tảng thanh toán di động hàng đầu tại Việt Nam, mang đến sự tiện lợi cho hàng triệu người dùng trong các giao dịch hằng ngày. Sự thành công của MoMo cho thấy khả năng nắm bắt nhu cầu thị trường và ứng dụng công nghệ hiệu quả của các startup fintech.

Tiki khởi đầu là một trang web bán sách trực tuyến, nay đã mở rộng thành một sàn thương mại điện tử đa dạng, cạnh tranh với các đối thủ lớn trong khu vực. Sự phát triển của Tiki cho thấy khả năng thích ứng và đổi mới liên tục của các startup trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.

Trong lĩnh vực EdTech, các nền tảng học trực tuyến như Topica Edtech Group và VioEdu đã tận dụng công nghệ để cung cấp các khóa học chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của người học.

Trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, các startup như Mimosa Technology ứng dụng công nghệ IoT và AI để tối ưu hóa quy trình canh tác, giúp nông dân tăng năng suất và giảm chi phí. Trong lĩnh vực thương mại điện tử, bên cạnh các sàn lớn, nhiều startup nhỏ hơn tập trung vào các ngách thị trường cụ thể, mang đến những sản phẩm và dịch vụ độc đáo cho người tiêu dùng.

Ngoài ra, Việt Nam đang trở thành một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư mạo hiểm quốc tế; một loạt các vườn ươm, chương trình tăng tốc, không gian làm việc chung (coworking space) và các tổ chức tư vấn đã ra đời, cung cấp môi trường và nguồn lực cần thiết cho các startup phát triển.

Đặc biệt, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều chính sách hỗ trợ và thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo, từ việc tạo hành lang pháp lý thuận lợi, cung cấp các chương trình hỗ trợ tài chính và đào tạo, đến việc khuyến khích tinh thần đổi mới sáng tạo trong cộng đồng...

Sự trỗi dậy của các kỳ lân công nghệ cũng đã giúp khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ khởi nghiệp khu vực và thế giới.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam vẫn còn đối mặt với một số thách thức, như thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ chuyên sâu; khả năng tiếp cận vốn ở giai đoạn đầu thường gặp khó khăn…

Có thể thấy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc trong thời gian qua, khẳng định tiềm năng và sức hấp dẫn của mình.

Với sự năng động của các startup, sự hỗ trợ từ các nhà đầu tư và Chính phủ, cùng với sự phát triển của các tổ chức hỗ trợ, hệ sinh thái này hứa hẹn sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đóng góp ngày càng lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong tương lai.