AI trong quân đội: Cuộc cách mạng âm thầm trên chiến trường

Theo National Interest, từ thu thập thông tin tình báo đến nâng cấp an ninh mạng, AI đang tăng cường rõ rệt khả năng ra quyết định, hiệu quả vận hành và sức mạnh chiến đấu.

Tuy nhiên, việc mở rộng vai trò của AI trong các nền tảng quân sự cũng đặt ra nhiều câu hỏi đạo đức và pháp lý, đặc biệt khi việc "giao quyền giết" cho máy móc ngày càng trở thành hiện thực.

Thu thập tình báo, giám sát và trinh sát (ISR)

Trong lĩnh vực tình báo, giám sát và trinh sát, các thiết bị bay không người lái (UAV) và vệ tinh được tích hợp AI mạnh mẽ có thể tự động thu thập, xử lý và phân tích khối lượng lớn dữ liệu hình ảnh và cảm biến. Việc này giúp giảm gánh nặng cho các nhà phân tích truyền thống trong việc phân loại và đánh giá dữ liệu. AI có thể nhận diện các mô hình ẩn, phát hiện mối đe dọa tiềm tàng hoặc di chuyển của đối phương gần như theo thời gian thực.

Các công nghệ nhận dạng khuôn mặt và phát hiện đối tượng do AI hỗ trợ còn nâng cao đáng kể khả năng quan sát trên chiến trường. Tuy nhiên, việc sử dụng các công nghệ này cũng làm dấy lên những lo ngại về quyền riêng tư và nguy cơ hình thành một nhà nước giám sát toàn diện.

Phương tiện và hệ thống vũ khí tự động

Các phương tiện mặt đất và trên không không người lái đang có khả năng di chuyển, nhận diện mục tiêu và tấn công đối phương mà chỉ cần rất ít sự can thiệp trực tiếp của con người. Trí tuệ nhân tạo giúp tăng cường đáng kể khả năng này, từ đó đặt ra các vấn đề đạo đức nghiêm trọng khi vũ khí có thể "ra quyết định tiêu diệt" mà không cần sự xác nhận của con người.

Đặc biệt, việc phát triển các hệ thống vũ khí sát thương tự động (LAWS), có khả năng tự chọn mục tiêu và khai hỏa, đang là điểm nóng trong tranh luận quốc tế. Đây là bước phát triển công nghệ có thể làm thay đổi hoàn toàn cục diện chiến tranh hiện đại, nhưng đồng thời đặt ra rủi ro lớn về kiểm soát và đạo đức chiến đấu.

An ninh mạng

AI cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và tấn công trên không gian mạng. Về mặt phòng thủ, AI có thể tự động phát hiện mối đe dọa, giám sát các hành vi bất thường và phản ứng với các cuộc tấn công mạng. Đồng thời, AI cũng được sử dụng trong các chiến dịch tấn công mạng như kiểm tra khả năng thâm nhập và mô phỏng tấn công nhằm thử nghiệm hệ thống phòng thủ.

AI mang lại khả năng tự động hóa cao và tốc độ xử lý vượt trội, giúp các lực lượng quân sự phản ứng nhanh hơn trong môi trường tác chiến mạng ngày càng phức tạp.

Hỗ trợ ra quyết định và chỉ huy

Các nhà lãnh đạo quân sự ngày càng dựa vào AI để phân tích dữ liệu chiến trường theo thời gian thực, dự báo tình huống và tiến hành mô phỏng chiến thuật. Một trong những dự án nổi bật là Project Maven của Lầu Năm Góc (Bộ Quốc phòng Mỹ), bắt đầu từ năm 2017, giúp xử lý hình ảnh từ máy bay không người lái và hỗ trợ các nhà phân tích đưa ra đánh giá.

AI cũng đóng góp vào các chương trình mô phỏng huấn luyện và hoạch định tác chiến. Những công nghệ này giúp nâng cao độ chính xác trong đánh giá rủi ro và đưa ra các phương án chiến lược phù hợp với bối cảnh thực tế.

Một số ý tưởng trong các hệ thống này gợi nhớ đến mô hình máy tính WOPR trong bộ phim WarGames, nơi nhân vật chính phải ngăn chặn máy tính khởi động chiến tranh hạt nhân. Dù viễn cảnh như trong phim vẫn xa vời, câu hỏi về các cơ chế an toàn trong tương lai là rất đáng quan tâm.

Tác chiến điện tử và xử lý tín hiệu

Trong lĩnh vực tác chiến điện tử, AI được sử dụng để xác định và phân loại tín hiệu truyền thông và radar của đối phương mà không cần sự giám sát liên tục của con người. Khả năng xử lý và phân tích tín hiệu nhanh chóng giúp tăng cường các biện pháp gây nhiễu, đánh chặn tín hiệu và chiến lược đánh lừa điện tử.

AI còn hỗ trợ cải thiện khả năng phản ứng tức thì, nhờ vào việc phát hiện sớm các thay đổi trong môi trường tín hiệu điện tử. Điều này đặc biệt quan trọng trong các chiến dịch quân sự hiện đại vốn ngày càng phụ thuộc vào thông tin và tốc độ xử lý.

Robot và tăng cường năng lực con người

Sự kết hợp giữa con người và máy móc nhờ AI đang dần trở thành thực tế, đặt ra câu hỏi về ranh giới đạo đức và pháp lý của việc "cải tiến con người" trong chiến tranh.

Việc tích hợp AI vào các hệ thống robot và thiết bị tăng cường khả năng con người là xu hướng rõ rệt trong tương lai gần. Các bộ khung xương ngoài có điều khiển AI có thể giúp binh sĩ vận hành trong điều kiện khắc nghiệt và nguy hiểm. Robot y tế và thiết bị bay cứu hộ không người lái cũng đang được triển khai trong các môi trường có nguy cơ cao.

Cũng cần lưu ý rằng phần lớn ứng dụng thực sự của AI trong quân sự vẫn chưa được công bố rộng rãi. Cơ quan Dự án nghiên cứu quốc phòng tiên tiến Mỹ (DARPA) và các chương trình bí mật có thể đang phát triển những công nghệ AI quân sự mà công chúng chưa được biết đến. Điều này càng làm tăng tính cấp thiết trong việc xây dựng khuôn khổ quản lý và giám sát chặt chẽ.