10 xu hướng nổi bật trong lĩnh vực thanh toán và Fintech năm 2025

Ngân hàng Nhà nước mới đây dẫn một bài viết của Juniper Research - Công ty chuyên cung cấp các dịch vụ dự báo và định lượng thị trường, phân tích cạnh tranh, đánh giá chiến lược và mô hình kinh doanh của các tổ chức tài chính và đổi mới sáng tạo hàng đầu trên thế giới đã nhận định 10 xu hướng có ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực thanh toán và công nghệ tài chính (Fintech) trong năm 2025, được dự báo sẽ góp phần định hình những gián đoạn trên thị trường và đòi hỏi các bên liên quan phản ứng nhanh chóng, kịp thời để nắm bắt cơ hội và đảm bảo duy trì lợi thế cạnh tranh trên thị trường thanh toán toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng.

Công nghệ Apple NFC thúc đẩy cạnh tranh trong lĩnh vực ví kỹ thuật số/ví điện tử

Thị trường thanh toán phi tiếp xúc bằng ví kỹ thuật số được xác định bởi tính mở của các hệ sinh thái liên quan. Với các thiết bị trên hệ điều hành Android, quyền truy cập NFC của các ví không phải là nhà sản xuất thiết bị gốc (OEM) là không hạn chế, nghĩa là bất kỳ nhà phát triển ứng dụng nào cũng có thể sử dụng NFC để thực hiện thanh toán.

Tháng 8.2024, Apple thông báo sẽ mở rộng đáng kể quyền truy cập này bằng cách cho phép các bên thứ ba cung cấp dịch vụ thanh toán trên điện thoại thông minh iPhone bên ngoài lãnh thổ EU. Đợt triển khai này bao gồm các quốc gia như Úc, Brazil, Canada, New Zealand, Anh, Mỹ, sau đó sẽ mở rộng ra các nước, vùng lãnh thổ khác. Với những diễn biến này, thực trạng phát triển ví kỹ thuật số đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vậy, câu hỏi quan trọng là điều này sẽ gây ra tác động gì và sẽ biến đổi như thế nào?

Theo Juniper Research, động thái nêu trên sẽ tạo ra một cuộc đua về đổi mới sáng tạo trên thị trường ví kỹ thuật số và năm 2025 được dự báo sẽ chứng kiến mức độ cạnh tranh chưa từng có trong lĩnh vực này.

Ví ảo tạo ra cuộc cách mạng hóa việc mua sắm và chi phí theo mô hình B2B

Thẻ vật lý từ lâu đã là một yếu tố hàng đầu trong chi phí của nhân viên và hoạt động quản lý chi phí của doanh nghiệp, cho dù đó là nhân viên sử dụng thẻ cá nhân của họ và yêu cầu hoàn lại chi phí hay nhân viên được cấp thẻ để thanh toán.

Juniper Research cho rằng, vào năm 2025, điểm mấu chốt sẽ là sự tích hợp dễ dàng, thuận tiện các giải pháp thẻ ảo của doanh nghiệp với các hệ thống thanh toán hiện có, vì thẻ ảo sẽ chỉ đóng vai trò trong chiến lược thanh toán tổng thể của doanh nghiệp, mà không làm gián đoạn hoặc phá vỡ quy trình thanh toán đã được doanh nghiệp thiết lập, cũng như cung cấp các lợi ích về khả năng hiển thị và kiểm soát rủi ro mà bản chất kỹ thuật số của ví ảo cho phép.

Sinh trắc học hành vi thúc đẩy sự dịch chuyển sang xác thực danh tính cá nhân thụ động

Một trong những hình thức xác thực sinh trắc học phổ biến hiện nay là sinh trắc học bằng khuôn mặt, một hình thức sinh trắc học tĩnh (static authentication), yêu cầu người dùng phải trải qua phương pháp xác thực duy nhất. Mặc dù hình thức xác thực này rất khó làm giả, nhưng những kẻ gian lận cũng không thiếu những giải pháp đổi mới sáng tạo để vượt qua hệ thống bảo mật.

Juniper cho rằng năm 2025 sẽ chứng kiến việc triển khai rộng rãi hơn sinh trắc học hành vi (behavioral authentication), một hình thức xác thực danh tính cá nhân thụ động để cho phép các doanh nghiệp theo dõi hiệu quả hành vi liên tục của người dùng và cho phép xác thực liên tục và nếu được sử dụng kết hợp với sinh trắc học tĩnh sẽ cung cấp thêm một lớp bảo mật cho hệ sinh thái của doanh nghiệp, qua đó đảm bảo an toàn, bảo mật trong các giao dịch thanh toán của doanh nghiệp và góp phần nâng cao hiệu suất kinh doanh, quản trị doanh nghiệp.

Về bản chất, cả sinh trắc học hành vi chủ động và thụ động đều sử dụng công nghệ AI để tự động hóa quy trình giám sát người dùng và đưa ra cảnh báo các dấu hiệu đáng ngờ. Sự ứng dụng rộng rãi AI trong ngành công nghiệp Fintech trong những năm qua sẽ thúc đẩy sự tích hợp rộng rãi các phương thức sinh trắc học hành vi để xác minh danh tính cá nhân và phòng gian gian lận, cải thiện trải nghiệm người dùng cuối.

Đơn vị chấp nhận thanh toán thương mại điện tử áp dụng thanh toán “Glocal”

Juniper Research dự báo thị trường thương mại điện tử sẽ tăng trưởng từ 7 nghìn tỉ USD vào năm 2024 lên 11,4 nghìn tỉ USD vào năm 2029, với tốc độ tăng 9,9%, được thúc đẩy bởi sự mở rộng của cơ sở hạ tầng kỹ thuật thanh toán và sự cải tiến, đổi mới trong dịch vụ hậu cần và giao hàng ở các nền kinh tế mới nổi, giúp các doanh nghiệp và người tiêu dùng dễ tiếp cận hơn với thương mại điện tử.

Điều này được kết hợp với các phương thức thanh toán mới mở rộng quyền truy cập vào nền kinh tế số cho những người chưa có tài khoản ngân hàng (chẳng hạn như giải pháp tiền di động). Sự hội tụ các yếu tố này trong năm 2025 sẽ mang đến cơ hội tiềm năng cho các tổ chức thanh toán quốc tế có kế hoạch mở rộng thị trường và điều này đòi hỏi cần có các giải pháp thanh toán mới khác biệt, vượt trội để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

Bên cạnh đó, một động lực khác thúc đẩy việc áp dụng thanh toán toàn cầu là sở thích của người tiêu dùng đang có xu hướng dịch chuyển khỏi thanh toán bằng tiền mặt và thẻ ngân hàng truyền thống sang các phương thức thanh toán trong nước (như hệ thống thanh toán PIX ở Brazil, UPI ở Ấn Độ…).

Tuân thủ pháp lý thúc đẩy thách thức các ngân hàng dưới dạng dịch vụ (BaaS)

Những thách thức về tuân thủ pháp lý đã gây ra các vấn đề cho các công ty BaaS, đến từ cả các cơ quan quản lý và truyền thông. Một ví dụ điển hình là từ năm 2024 khi Cục Dự trữ liên bang Mỹ ban hành lệnh “ngừng và hủy bỏ” đối với Evolve Bancorp và công ty con Evolve Bank & Trust. Ngân hàng có trụ sở tại Memphis (Mỹ) này điều hành một bộ phận ngân hàng mở cùng với các dịch vụ ngân hàng truyền thống và cung cấp các giải pháp cho các công ty Fintech như tài khoản tiền gửi và các giải pháp xử lý thanh toán.

Các ngân hàng sẵn sàng đầu tư vào PSD3 và PSR1

Tại khu vực châu Âu, ngân hàng mở đã và đang thu hút sự quan tâm lớn khi các mối quan hệ đối tác chiến lược được hình thành giữa các ngân hàng, công ty công nghệ tài chính và doanh nghiệp trong năm 2024, đến từ hiệu ứng cải cách môi trường pháp lý tại EU với Chỉ thị dịch vụ thanh toán 2 (PSD2 sửa đổi), điều chỉnh quyền truy cập dữ liệu thanh toán của người tiêu dùng bởi bên thứ ba không phải là ngân hàng nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và năng lực cạnh tranh trên thị trường thanh toán trong khu vực. Trên thực tế, PSD2 đóng vai trò cơ bản đối với sự phát triển của ngân hàng mở trong khu vực, thúc đẩy sự phổ biến của dịch vụ này và tạo ra nhiều dịch vụ đa dạng, đổi mới thông qua ngân hàng mở.

Trong khi đó, PSD3 là phiên bản sửa đổi, nâng cấp cao hơn của PSD2 và là sự phát triển các nguyên tắc hiện có về chia sẻ dữ liệu và bảo mật, như đặt ra các quy định về xác thực khách hàng mạnh (Strong Customer Authentication - SCA) mở rộng hơn và các quy tắc chặt chẽ hơn về quyền truy cập vào hệ thống thanh toán và thông tin tài khoản khách hàng.

Tuy nhiên, lĩnh vực cải tiến quan trọng mà PSD3 hướng đến là chất lượng API, bao gồm các yêu cầu mới, chức năng tối thiểu và các biện pháp chống lại độ trễ cao. PSD3 kết hợp với Quy định về dịch vụ thanh toán (Payment Service Regulation - PSR1), bao gồm các điều khoản quy định trong PSD2 cộng với giải thích và các điều khoản quy định mới bổ sung, qua đó giúp cân bằng thị trường thanh toán và giảm sự khác biệt, phân biệt đối xử giữa các quốc gia khu vực EU.

Đối với các ngân hàng, PDS3 và PSR1 sẽ đẩy mạnh ứng dụng ngân hàng mở, tạo điều kiện thuận lợi cho việc “nhúng” các dịch vụ tài chính vào các giải pháp của bên thứ ba, từ đó làm cho hoạt động ngân hàng linh hoạt hơn, tuy vậy, cũng khiến các ngân hàng kém khả thi hơn trong việc triển khai. Cụ thể là, quy định PSD3 và PSR1 sẽ yêu cầu các ngân hàng cải thiện hiệu quả kỹ thuật, đáp ứng các yêu cầu tuân thủ hoặc phải đối mặt với các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt hơn và chấm dứt sự khác biệt về cung ứng dịch vụ thanh toán trên phạm vi quốc gia.

Thương vụ mua lại Capital One đặt ra thách thức cho Visa và MasterCard

Trong năm 2024, thương vụ mua lại mới lớn nhất trong lĩnh vực Fintech và thanh toán là Capital One thông báo kế hoạch mua lại công ty phát hành thẻ Discover Financial Services với giá 35,5 tỉ USD, đánh dấu cột mốc hai trong số những công ty phát hành thẻ lớn nhất của Mỹ sáp nhập. Mạng lưới thẻ tại Mỹ và nhiều thị trường khác đã bị Visa và MasterCard thống trị, so với sự hiện diện của American Express và Discover. Điều này dấy lên quan ngại về sự cạnh tranh trong thị trường thẻ như việc Bộ Tư pháp Mỹ khởi kiện Visa vào tháng 9.2024, cáo buộc công ty này độc quyền thị trường thẻ ghi nợ, trong khi Visa mô tả cáo buộc này là “vô căn cứ”, thiếu hiểu biết và cạnh tranh trong thị trường thẻ.

Hài hòa hóa việc chuyển đổi hoạt động thanh toán khu vực châu Âu giữa dịch vụ ví điện tử Wero và hệ thống thanh toán nhanh

Được ra mắt vào mùa hè năm 2021, Wero là ví điện tử được sử dụng phổ biến tại châu Âu do EPI phát triển, hiện đang hoạt động tại các thị trường Bỉ, Pháp và Đức. Điểm khác biệt của Wero so với các dịch vụ và ví điện tử (tương tự PayPal) là nó được thiết kế dành riêng cho các giao dịch thanh toán tức thời, với việc đăng ký, thiết lập, định danh dễ dàng, thuận tiện khi chỉ yêu cầu số điện thoại của người tiêu dùng, theo đó người dùng có thể thực hiện thanh toán bằng số điện thoại đã đăng ký. Với hơn 30 ngân hàng hợp tác với Wero, hơn 75% công dân tại 3 quốc gia nêu trên đủ điều kiện sử dụng dịch vụ thanh toán này.

Sự phóng đại về AI sẽ giảm dần khi gian lận và danh tính thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Những phát triển gần đây về công nghệ AI, đặc biệt là AI tổng quát (general AI) cùng với việc phát triển và triển khai các công cụ AI thông qua trợ lý ảo và mô hình ngôn ngữ lập trình lớn đã và đang được các tổ chức tài chính ứng dụng. Tuy nhiên, theo dòng thời gian, các tổ chức tài chính nhận ra rằng sẽ có thể đối mặt rủi ro lớn khi phát triển các công cụ AI mà không có mục tiêu, chiến lược rõ ràng, cụ thể. Sự cường điệu hay phóng đại về chủ đề AI đã khiến các lãnh đạo các tổ chức tài chính ưu tiên các dự án trải rộng trên nhiều lĩnh vực khác nhau, bất kể tính hữu ích thực tế của công nghệ này.

Juniper Research đánh giá rằng một vấn đề lớn dự án AI được phát triển như các dự án ngắn hạn, thay vì được hưởng lợi từ khả năng học hỏi của AI; mô hình AI có thể xử lý khối lượng lớn dữ liệu thì khả năng ứng dụng của nó càng tinh vi, phức tạp. Khi các ngân hàng và các tổ chức tài chính khác trở lên nhàm chán với sự cường điệu về AI, các nỗ lực về AI sẽ tập trung nhiều vào tự động hóa và cải thiện tính năng phòng ngừa gian lận và xác minh danh tính, và khi đó các giải pháp AI đổi mới sáng tạo sẽ được ứng dụng rộng rãi, đặc biệt là việc triển khai các biện pháp bảo mật dựa trên AI để phòng ngừa, đối phó với các thủ đoạn gian lận, giả mạo mới nổi.

Fintech bền vững trở thành yếu tố khác biệt chính đối với các ngân hàng

Hiện nay, người tiêu dùng đã hiểu rõ hơn về tác động sâu sắc của ngành dịch vụ tài chính trên thế giới và tầm quan trọng của các quy định, thông lệ quốc tế áp dụng tốt nhất trong quá trình phát triển, cung ứng các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh đổi mới sáng tạo. Trong xu thế đó, các ngân hàng số có khuynh hướng tận dụng cơ hội để xây dựng các công cụ tài chính nhúng (embedded finance) hoặc tích hợp vào các ví điện tử hoặc ứng dụng ngân hàng của mình, cho phép người tiêu dùng tiếp cận các giải pháp Fintech bền vững.